'Ik zorg voor de tent, mijn zus voor de opvolging.'

Tekst: Ellis Ellenbroek

Marlies van Wijhe (1965) studeerde nog bedrijfskunde in Groningen toen tijdens een familieberaad de vraag al op tafel kwam: Wilden zij en haar zus de verffabriek van hun vader overnemen? Het tweetal hoefde er niet lang over na te denken.

Je leidt een verffabriek. Ben je zelf handig met kwasten en rollers?
'Ik heb al lang geen kwast meer in mijn handen gehad. Een schilder kan het een stuk beter. De huurappartementjes waar ik woonde voor ik een huis kocht heb ik wel altijd zelf geschilderd. Uiteraard met onze eigen verf.'

Ergens halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw werd jullie gezin bijeen geroepen om een knoop door te hakken over de toekomst van het bedrijf. Hoe ging dat precies?
'Wij waren nog heel jong. Ik studeerde bedrijfskunde in Groningen. Mijn vader was een vijftiger. Hij kreeg wel vaker een bod, maar nu een dat zo aantrekkelijk was, dat hij er goed over na moest denken. Hij zei tegen mijn zus Marijke en mij: Jongens, we kunnen de zaak goed verkopen. Maar als jullie hem voort willen zetten, wijzen we de koper af. Dus, zeg het maar! Wij vroegen drie weken bedenktijd. We waren er snel uit. We wilden door. In 2000 ben ik CEO geworden, Marijke had die ambitie niet, zij is manager corporate marketing en communicatie.'

Sorteerde je met je studie bedrijfskunde al niet voor op het opvolgen van je vader?
'Ik wilde biologie gaan doen. Maar dat paste niet bij mij. Dat het bedrijfskunde werd zal ongetwijfeld gevoed zijn door de verhalen aan de keukentafel. In mijn tijd was bedrijfskunde, met vakken als marketing, productie en finance, een nieuwe studie. Toen ik er thuis over vertelde reageerde mijn vader: Wow, Marlies, dat is mijn vak!
Bij de colleges had ik, ook als het saai werd, ons bedrijf in gedachten. Doordat ik het kon plaatsen, werd het ineens leuk.
Zeker, ik heb rondgelopen met: Ik ga niet doen wat mijn vader doet. Maar uiteindelijk kruipt het bloed toch waar het niet gaan kan en is er niks leukers dan in het eigen familiebedrijf te stappen als dat kan.'

Waarom viel biologie af?
'Ik heb open dagen bezocht in Groningen en Utrecht. Ik zag mezelf er niet rondlopen. Hoe boeiend ik de kennis ook vind. Ik hoorde een verhaal over het tellen van uitwerpselen van ganzen op één vierkante meter. Ik dacht: Neeee, dat is niet mijn vak.'

Stel, je vader had het overnamebod geaccepteerd. Hoe had je dat gevonden?
'Ik heb me die vraag nooit gesteld, maar ik denk niet leuk.'

Je vader nam in 1971 de leiding over van zijn vader. Had hij geen zussen die dat ook hadden gewild?
'Mijn vader was enig kind. Wij zijn een smalle familie. De oprichter, mijn overgrootvader, had twee zonen. De ene zoon bleef kinderloos, de andere, mijn opa had een zoon, dat was mijn vader. Mijn zus en ik zijn de eerste vrouwen.
In augustus 2020 hebben we op de Zernike Campus in Groningen een innovatielab geopend, Wydo NBD. Wydo staat voor Van Wijhe en dochters! Wijzonol, een van onze bekendste producten, staat voor Van Wijhe, zonen en olie.'

Is de verfwereld een mannenwereld?
'Ja. Ik was de eerste vrouwelijke directeur in Nederland met een verffabriek. Het is natuurlijk een technische wereld.'

Belangrijk speerpunt bij jullie is duurzaamheid. Kun je een paar wapenfeiten noemen?
'Toen ik in 2010 Zakenvrouw van het Jaar werd - ik won de Prix Veuve Cliquot - werd ik opgenomen in de Walk of Fame bij mijn oude faculteit. Ik mocht een tekst voor een tegel bij het faculteitsgebouw aanleveren. Klaas Knot en Hans Wijers liggen daar ook. Op de tegel staat mijn bedrijfsmotto: No modern sustainable future without a substantial dose of innovation.
In 2012 waren wij de eersten met een biobased muurverf in Nederland. Toen moest ik zelfs nog uitleggen wat biobased was. Inmiddels hebben we al twee opvolgers van deze verf. In onze industriële pastalijn zit een klein aandeel biobased. In de industriële markt is biobased nog erg nieuw.
Ik krijg wel eens te horen: Verf en duurzaamheid. Dat gaat toch niet samen? Dan heb je mij echt pissed off! A moet ieder bedrijf proberen verduurzaming te vinden. En dat kan, dat weet ik zeker. En B, waarom zou verf niet duurzaam zijn? Mijn vak is beschermen en verfraaien. Met een paar micron, dus met een heel dun laagje! Mijn buitenlakken beschermen tot twaalf jaar, daar zijn we de enigen mee in Nederland. Twintig jaar is geleden was het zes jaar. Als dat geen verduurzamen is.
Ik heb iemand die zo'n opmerking maakte wel eens van repliek gediend met: Wij overwegen een nieuw beleid in het bedrijf, mensen met meer dan twee kinderen komen er niet in. Een grapje. Maar met een serieuze verwijzing naar de explosieve bevolkingsgroei, in mijn ogen pas echt een milieuprobleem. Nou, bij die repliek van mij zag ik degene tegenover me verschieten van kleur.'

Zelf heb je geen kinderen. Is dat bewust?
'Ik heb nooit bewust gekozen. Ik heb het op zijn beloop gelaten en dit is de uitkomst. Ik denk dat die uitkomst prima bij mij past.
Ik heb veel plezier aan het werk dat ik doe en er was geen uitgesproken kinderwens. Mensen die wanhopig kinderen willen, die alles op alles zetten om ze te krijgen, daar kan ik me geen voorstelling bij maken. Omdat ik dat niet heb. Ik denk: Waarom? Doe het lekker zonder en geniet daarvan.
Mijn zus heeft een zoon en een dochter. Gelukkig. Want we hebben wel een vijfde generatie nodig hè! Mijn nichtje studeert nu bedrijfskunde in Groningen. En mijn neefje, die een evenementenopleiding deed en heel andere plannen had, werkt fulltime in de zaak. Ik zeg altijd: Ik zorg voor de tent, mijn zus voor de opvolging!'

Wat doe je graag in je vrije tijd?
'Ik werk heel veel. Voor je eigen bedrijf sta je altijd aan. Ik ben ook voorzitter van de vereniging van familiebedrijven FBNed en van Future for Nature (zie kader). Ik wandel graag. Ik houd van films kijken. En van lezen, maar daar vind ik de rust niet toe. Gezellig borrelen en tafelen, met vrienden of familie, doe ik ook graag.'

Ben je de familie stiekem wel eens beu?
'Neeee, nee, gelukkig niet. Echt niet. Al hebben we heus wel eens meningsverschil. We wonen ook vlak bij elkaar, op loopafstand.'

Hoe sta jij tegenover de vrouwenzaak?
'Ik vind het goed dat er aandacht wordt besteed aan kansen voor vrouwen. Maar met vrouwenquota heb ik niks. Ik word daar echt een beetje moe van. Ik ga voor kwaliteit, ook aan de zaak, en niet voor het geslacht of een ander hokje. Alles wordt nu in hokjes gedouwd. Iedereen probeert niet in hokjes te denken, maar er zijn meer hokjes dan ooit. Die LGBTQI+-gemeenschap en zo. Het boeit me niet wat iemand is. Ik ben ook niet van de vrouwennetwerken.'

Hoeveel vrouwen werken er bij Van Wijhe Verf?
'Tweeëntwintig procent van het personeel is vrouw, twintig procent heeft een leidinggevende positie. Ik zeg vaak als we iemand zoeken dat ik het leuk zou vinden een vrouw te benoemen, maar het is soms lastig ze te krijgen. In de productie en in het magazijn hebben wij geen vrouwen. Wel gehad, maar het ging niet goed, die meiden zijn zelf weer opgestapt. Ik denk dat sommige delen van een organisatie voor vrouwen niet aantrekkelijk zijn. Je bént niet hetzelfde als een man. Je bent gelijkwaardig, niet gelijk. Ik wíl ook niet genderneutraal genoemd worden.'

Ik hoor het al, je bent geen feminist.
'Nee.'

Marlies van Wijhe

Marlies van Wijhe (Zwolle, 1965) studeerde bedrijfskunde aan de RUG van 1983 tot 1989. Tijdens haar studie was ze lid van Albertus. Na haar afstuderen werkte ze bij chemieconcern DSM. In 1994 kwam ze in het familiebedrijf waar ze eerst belast was met het verkennen van de exportmarkt voor kleurpasta’s en vervolgens hoofd van de afdeling export werd. Sinds 2000 is Marlies CEO van Van Wijhe en daarmee de vierde generatie aan het roer van het bedrijf dat in 1916 werd opgericht.

Koninklijke Van Wijhe Verf in Zwolle is qua grootte de derde verffabrikant van Nederland met een omzet van ongeveer 50 miljoen per jaar en circa 240 personeelsleden. De fabrikant exporteert naar 25 landen in Europa, Amerika en Azië.

In 2010 kreeg Marlies de Prix Veuve Clicquot, een prestigieuze internationale onderscheiding voor vrouwelijke ondernemers die als boegbeeld gezien worden. Zij is voorzitter van de stichting Future for Nature, die jonge, ambitieuze natuurbeschermers ondersteunt en lid van de Raad van Aanbeveling van Gered Gereedschap. Marlies is ook voorzitter van het bestuur van de vereniging van familiebedrijven, FBNed. In 2019 werd Marlies Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.