Van 't Hoffleerstoel voor Prof. dr. Ben L. Feringa (2003)

Prof. dr. Ben L. Feringa (1951) is sinds 1988 hoogleraar synthetische organische chemie aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 2003 stelde de universiteit voor hem de Jacobus H. van 't Hoff Distinguished Chair in Molecular Sciences in. De universiteit eerde Feringa daarmee voor zijn creatieve en innovatieve werk dat leidde tot de uitvinding van een moleculaire motor.

De leerstoel is vernoemd naar de eerste winnaar van de Nobelprijs voor scheikunde (1901), de in Rotterdam geboren chemicus Jacobus. H. van ’t Hoff, die wordt gezien als de grondlegger van de stereochemie. In 1874 publiceerde Van ‘t Hoff een studie naar de draaiing die gepolariseerd licht ondergaat als het door een oplossing valt die asymmetrisch koolstofatomen bevat. Van ’t Hoff besefte als een van de eersten hoe belangrijk het is om de driedimensionale ruimtelijke structuur van atomen en moleculen te kennen. Zonder die kennis zijn veel fysische en biologische eigenschappen van chemische verbindingen niet te verklaren.

Feringa kan zeker worden gezien als een van de opvolgers van Van ’t Hoff. Hij is een scherpzinnig chemicus die verschillende doorbraken wist te bewerkstelligen op het gebied van de gekatalyseerde, enantioselectieve synthese van stereoisomere moleculen, de supramoleculaire chemie en de nanotechnologie. Zijn ontdekking in 1999 van een moleculaire motor, een door licht aangedreven, in een richting roterend molecuul, wordt algemeen gezien als een prestatie van wereldformaat. In 2011 baarde Feringa wereldwijd opzien met een Nature-publicatie over een elektrisch aangedreven nanovoertuig, dat zich autonoom voortbeweegt met behulp van vier van dergelijk motoren die als wielen fungeren.

Feringa is onderscheiden met tal van nationale en internationale prijzen, waaronder de NWO-Spinozapremie in 2004, de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in ons land. In 2008 benoemde de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen (KNAW) hem tot Akademiehoogleraar. Feringa is vice-president van de KNAW en voorzitter van het bestuur van de Afdeling Natuurkunde. In 2011 ontving hij de Van ’t Hoff-medaille die eens in de tien jaar door de Universiteit van Amsterdam uitgereikt voor werk op het terrein van de chemie.