Thematische focus Wubbo Ockels School 2023-2026

Als netwerkorganisatie dekt de Wubbo Ockels School alle thema’s van de wetenschappelijke gemeenschap van de RUG die binnen de domeinen ‘energie’ en ‘klimaat’ vallen. De school heeft geen eigen onderzoeksprogramma en het is niet de school zelf die bepaalt wat de onderzoeksthema’s zijn. 

Energie en klimaat worden in heel brede zin bekeken en omvatten het gehele spectrum van de energietransitie, klimaatmitigatie en klimaatadaptatie, van nature-based solutions tot man-made solutions, van productie tot consumptie, van fossiel tot renewables en zelfs onuitputbare energiebronnen, van bestaande tot toekomstige energiedragers, van moleculaire tot grootschalige energiesystemen, van de ondergrondse tot de kosmische dimensie, van bekende tot onbekende thema’s, alsmede de nexus tussen deze thema’s. Specifieke definities van energie en klimaat worden bewust niet gehanteerd om te voorkomen dat deze een uitsluitend effect hebben.

De brede en ongedefinieerde invulling die wordt gegeven aan energie en klimaat betekent dat er veel thema’s zijn die de WOS graag wil steunen. Gelet op de beperkte mankracht en het beperkte activiteitenbudget van de school betekent dit ook dat structurele steun alleen mogelijk is voor enkele thema’s, terwijl voor andere thema’s de steun op een ad hoc basis aangeboden zal worden. De verdeling tussen systematische en ad hoc thema’s is ongeveer 60/40 in termen van budgetten en personele inzet van de school. Om een prioritering tussen thema’s mogelijk te maken zal de WOS de volgende criteria hanteren, die hoofdzakelijk gekoppeld zijn aan de rol, het doel en de missie van de school zoals hierboven beschreven.

Ten eerste wordt gekeken naar het vermogen van de thema’s om een groot aantal collega’s (liefst 30+) uit meerdere faculteiten (liefst 5+) bij elkaar te brengen. Collega’s en studenten bijeenbrengen is het voornaamste doel van de school, natuurlijk. Gelet op de wens om zulke samenwerking stabiel te maken, is het tweede prioritariseringscriterium gekoppeld aan de mogelijkheid om subsidies binnen te halen om gezamenlijk onderzoeks-, onderwijs- en/of impactactiviteiten voor meerdere jaren te garanderen. Dit criterium houdt rekening met subsidiemogelijkheden op lokaal, regionaal, nationaal, Europees en internationaal niveau, uit publieke alsmede private bronnen.

Het derde prioritariseringscriterium betreft natuurlijk de daadwerkelijk beschikbaarheid van (financiële) capaciteit binnen het team van de school op basis van de bovengenoemde 60/40 verdeling. De prioriteringsclassificatie bepaalt wat voor steun de school biedt. De codering A, B, C en D refereert naar de steuninstrumenten beschreven onder 'Hoe steunt de WOS onderzoeksthema’s?'.

Gebaseerd op de inventarisatie gemaakt binnen de Groningen Energy and Sustainability Programme (GESP) in 2021-2022, heeft de WOS de volgende drie thema’s gekozen als eerste systematische thema’s voor de periode 2023-2026. Daarnaast is de school een samenwerking gestart met de Gemeente Groningen m.b.t klimaatneutraliteit.

Waterstofeconomie

Met de New Energy Coalition, de Hanzehogeschool Groningen en de Greenwise Campus in Drenthe werkt de WOS aan het Hydrogen Valley Campus Europe (H2VCE). Dit centrum beoogt een regionaal icoonproject te worden met vestigingen in onder meer Groningen, Emmen, Leeuwarden, Assen, Delfzijl en Noordwest-Duitsland. Onder het H2VCE vallen tal van energieprojecten die gezamenlijk enorme impact hebben op de ontwikkeling van de waterstofeconomie.

Energy Citizen Empowerment

Energy Citizen Empowerment gaat over de actieve betrokkenheid en eigen kracht van mensen in de energietransitie. Alleen als het publiek mee wil en kan in de energietransitie, kan dit een succes worden. De WOS werkt samen met de New Energy Coalition aan het oprichten van een dedicated centre over deze thematiek. Dit centrum ambieert hét interdisciplinaire kenniscentrum te worden over de centrale rol van mensen en maatschappij binnen de energietransitie.

Klimaatadaptatie

De effecten van klimaatverandering vragen om adaptieve vermogens van mensen en natuur. De WOS werkt aan het verbinden en versterken van bestaand onderzoek, onderwijs en outreachinitiatieven in het kader van klimaatadaptatie in Noord-Nederland. Hiervoor werken we samen met meerdere publieke en private partners, o.a. Hanzehogeschool Groningen, Noorderpoort, Alfa College, Campus Groningen, Bbeng, Provincie Groningen, Gemeente Groningen, Global Center on Adaptation - en de Universiteit van het Noorden aan het oprichten van het zogenoemde Climate Adaptation Platform.

Gemeente Groningen CO2-neutraal bij 2030

Samen met de Gemeente Groningen, Hanzehogeschool Groningen, Noorderpoort en Alfa College werkt de WOS komend jaar aan een actieplan voor ‘Groningen CO2-neutraal bij 2030’, dat door het Gemeentebestuur aangeboden zal worden aan de Europese Commissie in het kader van de ‘Mission on 100 Climate Neutral and Smart Cities’. De missie heeft als doel om tegen 2030 tenminste 100 Europese klimaatneutrale en slimme steden op te leveren en ervoor te zorgen dat deze steden ook fungeren als experimenteer- en innovatiehubs om alle Europese steden in staat te stellen tegen 2050 klimaatneutraal te worden. In Nederland zijn in totaal 7 steden geselecteerd. Naast Groningen, zijn dit: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven en Helmond.

Deze challenge biedt de mogelijkheid om meerdere thema’s te bespreken, zoals leadership in de energietransitie, participatie, energiearmoede, elektrificatie van mobiliteit, warmtetransitie, modellering en meten van CO2-uitstoot. Deze change brengt ook twee van de andere systematische lijnen bijeen.

De WOS is altijd op zoek naar nieuwe thema’s, van grote mainstream thema’s tot kleine nichethema’s met de potentie om de nieuwe mainstream te worden.

Om zulke nieuwe thema’s te vinden spreekt de WOS met veel collega’s bilateraal en organiseert de school regelmatig thematische bijeenkomsten, bedoeld om de RUG-wetenschappers bij elkaar te brengen en de gelegenheid te bieden om hun onderzoeksinteresses bekend te maken.

Het is wel belangrijk om additionele thema’s voor 2024 op tijd te melden zodat er reserveringen voor inzet van personeel en middelen gebudgetteerd kan worden. Op basis van de criteria aangegeven onder 'Welke zijn de huidige systematische thema’s van de WOS?', zal de school een passende ondersteuning bieden aan de hand van de instrumenten hieronder genoemd.

De WOS biedt steun in meerdere fases van het ontstaan van onderzoeks- en onderwijsprogramma’s/-projecten, en gerelateerde impactactiviteiten, ongeacht of een thema systematisch is of ad hoc.

A. Het ondersteunen van het ontstaan van interdisciplinaire onderzoeksideeën

Denk hierbij aan het bij elkaar brengen van mensen vanuit verschillende vakgebieden en hen faciliteren bij het laten ontstaan van nieuwe ideeën en kennis. Bijvoorbeeld door thematische evenementen of workshops te organiseren, net als een kennisbank en zoekprogramma om onderzoekspartners en -groepen te vinden en te vormen. Daarnaast biedt de WOS de gelegenheid om een onderzoekersportret te maken en deze bekend te maken via de communicatiekanalen van de school, zodat deze collega’s en hun onderzoeksidee zichtbaarder worden en dus meer kans maken om een onderzoekspartner te vinden. Deze steun wordt aangeboden aan alle thema’s, ongeacht of ze een hoge of lage prioritering hebben op basis van de criteria aangehaald onder 'Is er ruimte voor nieuwe thema’s vanaf 2024?'.

B. Het faciliteren van de vertaling van ideeën voor interdisciplinair onderzoek naar uitvoering in de praktijk

Denk aan hulp bij het positioneren van ideeën voor onderzoek naar het bedrijfsleven of de overheid, bijvoorbeeld door lobbyactiviteiten, en het delen van kennis via social media, tentoonstellingen of andere vormen van ontmoeting, fysiek en online.

C. Het ondersteunen van interdisciplinaire projecten in het vinden en organiseren van financiering.

Denk aan het bij elkaar brengen van ideeën voor onderzoek en partijen voor mogelijke financiering. Bijvoorbeeld door ondersteuning aan een project te bieden bij het aanvragen van een onderzoeksbeurs.

D. Het verbeteren van toepassing van de resultaten en versterken van de impact van interdisciplinair wetenschappelijk onderzoek

Denk aan het bij elkaar brengen van mensen die onderzoek hebben gedaan en mensen die dit resultaat in de praktijk kunnen toepassen. Bijvoorbeeld door de organisatie van symposia, het maken van een impactplan of ondersteuning bij de vertaling van wetenschappelijke taal naar begrijpelijke communicatie voor een breed publiek.