Auteur:      Suzanne Schot, LLM
Het 14e tweejaarlijkse congres van de International Association of Genocide Scholars vond plaats van 14 tot en met 19 juli in Phnom Penh, Cambodja. Afkomstig van de vakgroep Strafrecht en Criminologie presenteerden Prof. dr. Caroline Fournet, Prof. dr. Alette Smeulers, Adina-Loredana Nistor (promovendus) en Suzanne Schot (promovendus) hun onderzoek in het door hun georganiseerd panel “Perpetrators of International Crimes on Trial”.

Het eerste paper werd gepresenteerd door Prof. Caroline Fournet, die aandacht besteedde aan de bewijskracht van stoffelijke overschotten van slachtoffers van massaal geweld in jurisprudentie van het Internationaal Strafhof. Dit artikel zal in het wetenschappelijk Journal of Forensic and Legal Medicine verschijnen.

Het tweede paper werd gepresenteerd door Suzanne Schot, die zich richtte op de beoordeling van verklaringen van verdachten tijdens de berechting van internationale misdrijven. Zij legde hierbij de nadruk op de strafrechtelijke procedures van het Internationaal Strafhof, het Joegoslavië Tribunaal en op de Nederlandse berechting van internationale misdrijven. Daarnaast besteedde zij aandacht aan de factoren die voor rechters van belang zijn bij het toetsen van de geloofwaardigheid van de verklaringen van de verdachten.

De derde presentatie werd gegeven door Adina-Loredana Nistor, die de invloed van cultuur op bewijsvoering tijdens internationale strafprocessen besprak. Ze concentreerde zich op het lopende Ongwen-proces bij het Internationaal Strafhof en besprak hoe de verschillende partijen tijdens het proces bewijsmateriaal omtrent spirituele overtuigingen gebruiken. Vervolgens legde zij uit hoe dit gebruik zich verhoudt tot de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de verdachte voor de misdrijven gepleegd in Noord Oeganda.

Het vierde en laatste paper werd gepresenteerd door Prof. Alette Smeulers, die een historisch overzicht schetste van de rol die strafzaken hebben gespeeld bij de bestudering van daders van internationale misdrijven. Daarnaast besteedde zij aandacht aan de vraag hoe data, afkomstig van internationale strafzaken, invloed heeft gehad op de kwalitatieve en kwantitatieve benadering bij het onderzoek naar daders van internationale misdrijven

Het congres werd vernoemd naar Rithy Panh’s gewaardeerde film ‘The Missing Picture’ (2013) en vond plaats in Phnom Penh, precies 40 jaar na de val van de Rode Khmer. De misdaden begaan door de Rode Khmer waren dan ook de rode draad gedurende het congres. Het openingswoord werd gegeven door genocide overlever en muzikant Arn Chorn-Pond, de oprichter van Cambodia Living Arts.[1] Hij wil het artistieke erfgoed van Cambodja herstellen omdat zoveel kunstenaars hun leven verloren tijdens het regime van de Rode Khmer. Tevens gaf filmregisseur Rithy Panh een keynote waarin hij vertelde hoe foto’s kunnen helpen bij het vertellen van verhalen en herinneringen en het rouwproces kunnen ondersteunen [2] .

Daarnaast werden verschillende documentaires en films getoond en besproken. Eén hiervan was 'The Missing Picture', een film waarin kleifiguren, archiefbeelden en vertellingen worden gebruikt om de misdrijven van de Rode Khmer na te bootsen. Een andere getoonde en besproken film was 'Daze of Justice' (Michael Siv), waarin de reis van Rode Khmer-slachtoffers van de Verenigde Staten naar Cambodja wordt gevolgd. Deze reis werd ondernomen om processen bij te wonen van de Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (ECCC), in het Nederlands ook wel aangeduid als ‘Buitengewone Kamers in de Gerechten van Cambodja’. Dit hof werd opgericht in 2001 om de meest verantwoordelijke leiders van de Khmer Rouge te berechten.[3]

We hebben ons bezoek aan Phnom Penh gecombineerd met een bezoek aan de ECCC. Hierbij hadden we het geluk om een deel van het personeel te mogen ontmoeten en een rondleiding te krijgen over het terrein en in de rechtszaal. We hebben ook het Tuol Sleng Genocide Museum bezocht. Tuol Sleng, ook wel bekend als ‘Security Prison S-21’, is een voormalige middelbare school waar de Khmer Rouge meedogenloos mensen vasthield, martelde en vermoordde wanneer zij als ‘vijand’ werden beschouwd. Tot slot hebben we de Killing Field van Choeung Eck bezocht, een voormalig Chinese begraafplaats waar de Khmer Rouge de mensen die niet waren gedood in S-21 executeerde. Deze slachtoffers waren mannen, vrouwen en kinderen.

Alle hierboven beschreven bezoeken waren informatief, boden inzicht en gaven stof tot nadenken. De omvang en gruwelijkheid van de misdrijven die hier  slechts veertig jaar geleden zijn gepleegd, de slachtoffers die tot op de dag van vandaag gerechtigheid willen zien en de vastberadenheid van de overlevenden om deze wreedheden niet te vergeten belichten het belang van internationaal strafrecht en rechtvaardigheid. Het congres als geheel en ons panel in bijzonder benadrukten dat er nog veel werk te verrichten is op deze gebieden. Tevens toonden zij het belang van de voortzetting van interdisciplinair onderzoek naar genocide en grove mensenrechtenschendingen.

[1] Zie https://www.cambodianlivingarts.org/ <laatst geopend op 30 juli 2019>

[2] Rithy Panh is tevens bekend door zijn andere films die zich richten op Cambodja, bijvoorbeeld Rice People (1994), The Land of Wandering Souls (2000), S-21: The Khmer Rouge Killing Machine (2003), and Duch, Master of the Forges of Hell (2011).

[3] Zie https://www.eccc.gov.kh/en <laatst geopend op 30 juli 2019>