De Europese Green Deal

Op 19 december 2019 heeft de Europese Commissie de Europese Green Deal geïntroduceerd. De Europese Green Deal is de nieuwe groeistrategie van de EU die er voor moet zorgen dat de Europese Unie in 2050 het eerste klimaat neutrale continent wordt. Met de Europese Green Deal wil de Europese Commissie een nieuwe duurzame weg inslaan en een groene transitie in werking stellen. Om dit ambitieuze doel te realiseren heeft de Europese Commissie verschillende rechtsgebieden aangewezen die in het kader van de Green Deal zullen worden gemoderniseerd. Een van deze rechtsgebieden is het consumentenrecht. Het consumentenrecht kan een belangrijke rol spelen bij het laten slagen van de groene transitie.

Consumenten en de goederen die zij consumeren zorgen voor veel uitstoot en dragen bij aan klimaatverandering. Zo wordt bijvoorbeeld 70% van de bestelde schoenen geretourneerd en wordt er wereldwijd jaarlijks gemiddeld zo’n 53 miljoen ton aan elektronisch afval geproduceerd. De impact van consumenten op het milieu is niet te onderschatten. De Europese Commissie erkent deze impact en is voornemens deze te verminderen en tegelijkertijd het niveau van consumentenbescherming op peil te houden.

Herziening van het consumentenrecht

Het is de vraag of het huidige consumentenrecht geschikt is om de groene transitie te ondersteunen en de impact van consumenten op het milieu te laten verminderen. Het huidige consumentenacquis is ontwikkeld om de economische belangen van de consument te beschermen. Een duurzame invalshoek ontbreekt in deze gedachte. Dit leidt ertoe dat het consumentenrecht op gespannen voet te staan met het duurzaamheidsideaal.  Om deze spanning weg te nemen is in deze scriptie aan de hand van relevante literatuur een fundamentele ommezwaai in het consumentenrecht bepleit die duurzaamheid als nieuw ijkpunt binnen het consumentrecht plaatst.

Om de impact van het consumentenrecht op het milieu te bepalen zijn de volgende consumentenbeschermende instrumenten zijn onderzocht: de informatieplicht, het herroepingsrecht, de risicoverdeling bij levering en de keuzevrijheid van remedies. Uit de instrumenten is voortgekomen dat zij een negatieve impact op het milieu uitoefenen. De onderzochte instrumenten bieden een hoog niveau van consumentenbescherming, maar schieten te kort op het gebied van duurzaamheid. Zo wordt onder andere herstel niet gepromoot bij het kiezen van remedies en worden vanuit het herroepingsrecht zeer gunstige voorwaarden aangeboden die leiden tot extra uitstoot.

Het huidige wetgevende raamwerk lijkt niet geschikt om deze negatieve impact te verminderen, zonder dat er nieuwe wetgeving wordt geïntroduceerd. Het huidige consumentenacquis is mijns inziens daarom niet adequaat om bij te dragen aan de groene transitie. Om te zorgen dat het consumentenrecht een positieve contributie levert aan het behalen van de doelen uit de Europese Green Deal, is een herziening van de achterliggende gedachte van het consumentenrecht een mogelijke uitkomst. Door duurzaamheid op gelijke voet te stellen met het beschermen van de economische belangen van de consument, kan de negatieve milieu impact mogelijk worden verminderd, en kan het consumentenrecht een belangrijke bijdrage leveren in de strijd tegen klimaatverandering.