Anderhalf jaar geleden bezocht ik de open dag voor de minorvoorlichtingen. Tijdens veel bacheloropleidingen op de RUG krijg je namelijk de kans om voor een semester lang zelf je studietijd in te vullen. De één kiest voor een stage, de ander voor een minor en een enkeling buigt zich over een pre-master. Ik had voor mezelf besloten dat ik een facultaire minor wilde doen, wat inhoudt dat je binnen je eigen faculteit vakken volgt bij een ander vakgebied. Voor mij de Faculteit der Letteren.

Vertaalstudent voor een half jaar!

Op de open dag maakten informatieve presentaties van bevlogen docenten over oudheidkunde, film, (ver)taalwetenschap, informatiekunde, en theater het nóg moeilijker om te kiezen. Er was zoveel! Ik kon zoveel doen. Ik kon zelfs mijn bachelor Nederlands over de boeg gooien en de relativiteitstheorie gaan bestuderen. Misschien kon ik mijn dromen om astronaut te worden toch waarmaken. Ik kon de wereld redden met deze minor… Na lang nadenken koos ik voor vertaalwetenschap. Ik wilde mensen voorzien van nog meer literatuur! Goede vertalingen zijn van enorm belang in de literaire, commerciële, informatieve en medische wereld. Helaas heb ik niet een gigantische talenknobbel, dus mijn trieste Frans en matige Duits heb ik niet veel kunnen raadplegen. Gelukkig kan mijn Engels er wel mee door. Zo kon ik mij toeleggen op de vertalerswereld.

Harry Potter lezen voor de studie?

Ja, echt waar. Voor een van de eerste opdrachten werden wij geacht het eerste hoofdstuk van het eerste boek van Harry Potter te lezen. Harry Potter en de Steen der Wijzen, Harry Potter and the Philosopher’s stone en Harry Potter und der Stein der Weisen. Mijn medestudenten en ik legden deze drie versies naast elkaar en analyseerden aandachtig de grammatica, zinsvolgorde en uitdrukkingen van de verschillende talen. Zo heb ik geleerd dat Engelse zinnen vaak wel twee keer zo lang kunnen zijn als Nederlandse zinnen. In het Duits worden gebeurtenissen vaker verbloemd, en in het Nederlands genieten we meer directheid. Na een paar jaar de Nederlandse taal en cultuur te hebben bestudeerd, durf ik met een beetje zekerheid te zeggen dat ik goed op weg ben om mezelf een epische taalbaas te noemen. Ik kan me dan ook herinneren dat de docenten van de minor razend enthousiast waren dat ze een paar studenten Nederlands in hun midden hadden. Wat ik niet had verwacht was dat deze minor me nóg meer leerde over mijn bachelor. Zo heb ik ook Nederlandse films en spreekwoorden bestudeerd om nog meer te proeven van de Nederlandse cultuur.

Vertalen een vak apart

Tegenwoordig zie ik in veel Nederlandse vertalingen het onderliggende Engels. Ik ben opgegroeid met Nederlandse vertalingen, en ik heb er nooit bij stilgestaan of het wel goede vertalingen waren. Op latere leeftijd kwam ik er pas achter dat ik bijvoorbeeld Harry Potter, ondanks mijn moedertaal, toch het liefst in haar originele Engelse glorie lees. De Nederlandse variant leest minder soepel en authentiek; de Engelse zinnen zijn niet zichtbaar, maar lees je wel. Tegelijkertijd valt het op wanneer een vertaling wél fantastisch is. Voor een essay heb ik twee alinea’s van Call me by your name van André Aciman vertaald, en mijn vertaling vergeleken met die van literair vertaler Nan Lenders. In mijn vertaling had ik me vooral toegespitst op de taaleisen van het Nederlands. Zo had ik de zinnen korter gemaakt en de zinsvolgorde aangepast. Nan Lenders is creatiever geweest en heeft ook rekening gehouden met de stijl van het originele boek. Zo is zij behendiger in Engelse uitdrukkingen omzetten in Nederlandse, en behoudt ze tóch Acimans schrijfstijl.

Kundig in je eigen taal

Vertalen is zo makkelijk nog niet, en ik moet zeggen dat mijn ego flink is gekrenkt in die paar maanden dat ik iets van deze kunst probeerde te bakken. Een goede vertaler vindt de perfecte middenweg tussen de eisen van de taal waarnaar die vertaalt en de stijl van de schrijver. Als een potlood dat je behendig balanceert op je vinger. Je moet daarvoor zowel kundig zijn in de tweede als in de eerste taal. Hierbij komen meer aspecten kijken dan verwacht. Je vertaalt naar je moedertaal toe, en hoewel je als moedertaalspreker vloeiend bent, kan het soms toch moeilijk zijn om een mooie tekst op papier te krijgen. Gelukkig leer je dat bij een bachelor Nederlands!