Nu het bijna zeker is dat Hillary Clinton de kandidaat namens de Democratische partij gaat worden, kunnen we ons gaan opmaken voor de daadwerkelijke verkiezingsstrijd om het presidentschap in de VS: Clinton versus Trump. De kranten en andere media zullen de komende maanden vol staan met analyses, opinies, schandalen en voorspellingen. Zo heeft de Volkskrant bijvoorbeeld het blog 'Apenrots Amerika' gelanceerd, waar een team politicologen van de Radboud Universiteit Nijmegen het opneemt tegen een team van evolutionair-psychologen van de Vrije Universiteit Amsterdam. Beide teams worden een jaar lang gevolgd, inclusief hun voorspellingen over de winnaar van de verkiezingen. Wij gaan ons hier, op het blog van In the LEAD, in die strijd mengen, als team Groningen. Omdat we van mening zijn dat een aantal belangrijke perspectieven in deze strijd tot nu toe ontbreken. En omdat we een nieuw instrument in de strijd willen gooien, een instrument dat misschien wel eens het meeste houvast zou kunnen gaan bieden de komende maanden.

We schreven al eerder een bijdrage over de manier waarop verschillende disciplines, zoals de psychologie en de economie, kunnen voorspellen wie verkiezingen wint. Kort weg komt het hier op neer dat economen vooral kijken naar de stand van de economie, en dat psychologen, zoals team Amsterdam, op basis van gezichten kunnen voorspellen wie de verkiezingen wint. De politicologen uit Nijmegen hebben vooral oog voor de interne partijpolitiek en de wijze van campagnevoeren bij de Democraten en de Republikeinen. Tot nu toe ontbreekt bij beide teams het economische perspectief. In ons eigen onderzoek combineerden en kwantificeerden we de inzichten uit de economie, de psychologie en de politicologie (zie ons blog op Me Judice, en ons paper), en dat leidde tot een aantal opmerkelijke inzichten. Zo tonen wij op basis van 196 nationale verkiezingen in 44 landen aan dat inderdaad zowel de stand van de economie áls de gezichten van politiek leiders beide voorspellers voor electoraal succes zijn, maar ook dat het belang van het gezicht van de leider afhangt van het electorale systeem van een land. In landen met een representatief parlementair kiesstelsel zoals Nederland, doen gezichten er niet toe - misschien geruststellend om te weten. Maar in landen met een meerderheidsstelsel, zoals de VS, hebben gezichten wél verklaringskracht voor wie de verkiezingen wint.

In aanvulling op de voorspellingen zoals gedaan door team Nijmegen en team Amsterdam, denken wij dat onze multidisciplinaire benadering - dus inclusief het perspectief van de economen - extra inzichten biedt. Maar als team Groningen brengen we ook een fundamenteler punt in de discussie in. Dit betreft het feit dat het hier voorspellingen betreft, en die hebben zo hun beperkingen, zo schreven wij al eerder. In de eerste plaats is het experimenteel onderzoek waar de evolutionair-psychologen zich op baseren, vooral gebaseerd op de confrontatie van gezichten van mannen tegen mannen, of vrouwen tegen vrouwen. Er is wel onderzoek waaruit bijvoorbeeld blijkt dat vrouwen de voorkeur hebben boven mannen in tijden van crisis (zie ons blog over de glass cliff), maar in de context van echte verkiezingen is er simpelweg te weinig empirisch onderzoek naar de combinatie man-vrouw om op basis van gezichten te kunnen voorspellen of het Trump of Clinton wordt. Sterker nog, het onderzoek waarop team Amsterdam zich baseert heeft vooral betrekking op experimenteel onderzoek in het laboratorium.

In de tweede plaats gaat het bij de presidentsverkiezingen van november in de VS om een individuele verkiezing, en in de kern kunnen wetenschappers unieke gebeurtenissen uiteindelijk niet goed voorspellen - ze kunnen hooguit op basis van eerder onderzoek een kans op winst of verlies bepalen en dus aangeven wat gemiddeld genomen van belang is voor electoraal succes. Er bestaat echter wel een leuk alternatief, ontleend aan het economische principe dat uiteindelijk de markt het het beste weet. Want in 1988 heeft de Universiteit van Iowa de zogenaamde 'presidential election market' ingevoerd. Dit is een heuse aandelenmarkt, waar deelnemers, in dit geval studenten, met echt geld aandelen kunnen kopen. Dat leidt tot een markt, zowel voor de genomineerden, als voor de uiteindelijke verkiezing. Per twee weken worden de koersen van de kandidaten gepubliceerd. Op 10 mei jl. zag die er voor de verkiezing in november als volgt uit (zie afbeelding 1) - de blauwe lijn is de Democratische partij, de rode de Republikeinse.

Onderzoek (Wolfers & Zitzewitz, 2006) laat zien dat deze aandelenmarkt nog beter kan voorspellen dan bijvoorbeeld election polls van Gallup. In die zin is dit fenomeen een goed voorbeeld van wat de politicoloog Tetlock samen met collega's laat zien: de beste voorspellingen zijn de uitkomst van crowd predictions en komen niet uit de koker van één allesomvattend model van een groep wetenschappers. De figuur hierboven laat duidelijk zien dat de Democraten op dit moment aan de winnende hand zijn - en daarmee heeft u onze voorspelling voor de uitslag van de verkiezingen. Hoewel het verschil sinds begin 2016 aanzienlijk en vrij constant is, kan er natuurlijk in de resterende maanden, ook op 'financiële' verkiezingsmarkten zoals deze, nog het nodige gebeuren. Als team Groningen gaan we deze verkiezingsmarkt in elk geval de komende tijd met u volgen.

Voor achtergrond informatie zie bijvoorbeeld:

• Antonakis, J., & Dalgas, O. (2009). Predicting Elections: Child's Play! Science323,no. 5918: 1183.
• Fair, R.C. (1978). The Effect of Economic Events on Votes for President. The Review of Economics and Statistics, 60, 159-173.