Kabinet Rutte III wil het lage btw-tarief verhogen van 6 naar 9 procent, zo staat in het vorige week gepresenteerde regeerakkoord. Dit betekent dat onder andere groente en fruit duurder worden. Lees in deze blog waarom dit volgens Healthwise geen goed idee is.

Groente- en fruitconsumptie van de Nederlanders
De gemiddelde Nederlander eet ongeveer 145 gram groente en 105 gram fruit per dag. De consumptienormen voor groenten en fruit zijn 250 gram per dag respectievelijk. Minder dan 30% van de Nederlanders voldoet aan deze consumptienormen voor groenten en fruit (RVIM). En dit percentage ligt nog lager voor lagere sociale economische huishoudens. Mede naar aanleiding van deze lage percentages startte begin dit jaar het Nationaal Actieplan Groenten en Fruit. Daarmee wil het Ministerie van Economische Zaken samen met maatschappelijke organisaties, gezondheidsdeskundigen en de groente- en fruitsector mensen ertoe bewegen meer groente en fruit te eten. In 2016 steeg de groente- en fruitconsumptie van de Nederlanders met 1 procent, terwijl het daarvoor jarenlang daalde. Een positieve ontwikkeling.

Echter, deze positieve ontwikkeling kan nu door de voorgestelde btw-verhoging teniet gedaan worden. Het verhogen van de prijs van groente en fruit zorgt ervoor dat mensen het minder kopen. Uit eerder onderzoek (French et al. 2001) blijkt dat een prijstoename van 10% kan leiden tot 4,8% minder groente en fruit aankopen. De verhoging van het lage btw-tarief zal bij doorberekening door de retailers tot een verlaging in groente en fruit aankopen van iets meer dan 1% kunnen leiden. Dat is natuurlijk geen enorme verschuiving. Echter, afgezet tegen de activiteiten om tot een toename van 1% te komen is het natuurlijk niet wenselijk.

Gevolgen van ongezonde diëten
Naast deze economische consequenties kan de btw-verhoging echter ook andere gevolgen hebben. Zoals eerder is vermeld, een verhoging van de prijs van groenten en fruit is als signaal niet wenselijk. Er is een groeiend besef dat de negatieve gevolgen van ongezonde diëten enorm zijn. Naast de negatieve gevolgen voor de kwaliteit van leven, dragen ongezonde diëten bij aan de toenemende kosten in de zorg. Het moet anders. Als we pleiten om gezondere voedingspatronen en diëten te stimuleren dan past daar geen prijsstijging bij. Het verhogen van de btw op groente en fruit is in strijd met het eerdere beleid van de overheid om gezonde voeding te stimuleren.

Gezonde voeding is duurder
Een bijkomend probleem is dat de btw-verhoging door veel mensen als een bevestiging gezien zal worden van een bestaande en breed gedragen aanname dat gezonde voeding duurder is (Haws et al 2017). De prijsverschillen tussen ongezond en gezond eten worden al jarenlang steeds groter. Voor een appelkoek betaal je bijvoorbeeld 11 cent, terwijl een appel 59 cent kost (Foodwatch). Het verhogen van de btw drijft de prijs van groente en fruit verhoudingsgewijs verder omhoog, en bevestigd daarmee de aanname. Het probleem van deze aanname is dat dit het aankoopgedrag op onwenselijke wijze kan beïnvloeden. Vooral mensen die met beperkte financiële middelen winkelen, en dus keuzes zullen moeten maken over hoe hun geld uit te geven, zullen relatief meer ongezondere producten gaan kopen wanneer de prijzen van gezondere producten omhoog gaan (Appelhans et al. 2012).

Een verhoging van de btw zal naar verwachting dus niet alleen leiden tot een verlaging van de consumptie van groente en fruit, maar ook verdergaande consequenties kunnen hebben, met name voor lagere sociaal economische huishoudens.