La Francophonie: organisatie voor Franse taal of politiek?

Met een organisatie van landen waar het Nederlands gesproken wordt heb je drie lidstaten bij elkaar: Nederland, België en Suriname werken samen in de Nederlandse Taalunie. De “Franse Taalunie”, genaamd La Francophonie (officieel l'Organisation internationale de la Francophonie) telt negentien keer zoveel landen die lid zijn. Er zijn namelijk 57 leden, vier geassocieerde leden en twintig observerende leden (deze laatste 24 zijn in verschillende mate, maar minder dan volwaardige leden, betrokken bij La Francophonie). Een flinke groep dus! La Francophonie is niet alleen interessant vanwege de relatieve grootte, maar biedt op vele gebieden onderwerpen om te onderzoeken in jouw profielwerkstuk.

De term “francophonie” komt uit de 19e eeuw en verwijst naar het geheel van mensen die de Franse taal gebruiken, bijvoorbeeld als moedertaal of officiële taal van het land waar ze wonen. Met “La Francophonie” wordt de organisatie bedoeld die in 1970 is opgericht en als doel heeft Franssprekende landen te verenigen. Hun motto is égalité, fraternité, solidarité, complémentarité - je herkent hier vast Frankrijks misschien wel bekendste woorden in! In de afgelopen vijftig jaar is de organisatie behoorlijk gegroeid en zijn ook de taken en doelen veranderd. Het is momenteel een grote internationale organisatie met samenwerkingsverbanden op het vlak van cultuur, wetenschap, economie, rechtspraak en vrede. En over deze grote organisatie valt een hoop te lezen, uit te pluizen en te onderzoeken!

Allereerst is er het lidmaatschap van La Francophonie: waarom zijn de verschillende landen die lid zijn precies lid? En wat is het verschil tussen de verschillende gradaties van lid-zijn? Naast uiteraard Frankrijk, en voormalig Franse kolonies, zijn ook landen als Armenië, Griekenland, Haïti en Libanon lid - maar Algerije, met één van de grootste Franssprekende gemeenschappen ter wereld, is géén lid. In jouw profielwerkstuk zou je bijvoorbeeld kunnen onderzoeken welke motivaties voor welke landen gelden om wel of geen lid te zijn van La Francophonie. Ook kun je je focussen op één specifiek land, en nagaan op welke manier ze lid zijn. Is Frankrijk bijvoorbeeld een duidelijke leider, of minder betrokken dan je zou verwachten?

Als deze politieke kijk op de zaak je aanspreekt, zou je ook dieper kunnen ingaan op de verhouding tussen het belang van taal en politiek binnen La Francophonie. Dit onderwerp is behandeld in verschillende academische teksten, maar ook in nieuwsreportages. Van tijd tot tijd laait de discussie over het doel van de organisatie op, en vragen critici zich af of La Francophonie niet meer om politiek dan om taal draait. Dit hangt samen met het lidmaatschap-voorbeeld dat hierboven beschreven staat. Het belangrijkste punt van kritiek is dat de taalorganisatie voor Frankrijk niets meer is dan een verkapte manier om invloed uit te oefenen op de voormalige koloniën.

Een onderzoek naar deze link tussen politiek en taal zou uit twee delen kunnen bestaan. Allereerst is het belangrijk om de verschillende kritieken te lezen en beschrijven. Dit doe je in je literatuuronderzoek of theoretisch kader. Vervolgens kun je een vergadering of besluit van La Francophonie erbij pakken. In hoeverre vind je terug wat critici geschreven hebben? Kom je ook tegenargumenten tegen? Om meer over de doelen en inhoud van La Francophonie te weten te komen kun je ook een vergelijking maken met andere taalorganisaties, zoals bijvoorbeeld de Hispanidad.

Een derde mogelijke invalshoek richt zich meer op de taal dan op de organisatie. La Francophonie bestaat ondertussen vijftig jaar - geen taal blijft zo lang onveranderd. Om te kijken hoe de Franse taal zich heeft ontwikkeld sinds de oprichting van La Francophonie in 1970, kun je vergelijken welke onderwerpen La Francophonie door de tijd heen heeft behandeld. Welke onderwerpen waren belangrijk in 1970, en wat staat momenteel centraal? Wat zegt dit over de Franse taal, en haar positie ten opzichte van andere talen?

Een ander taal-onderwerp heeft te maken met de wijdverspreidheid van het Frans in tijden van globalisatie: welke gevolgen heeft deze wijdverspreidheid op de taal Frans? In plaats van “wijdverspreidheid” zou je hier natuurlijk ook “(post)kolonialisme” kunnen lezen, en kijken naar de Franse taal in een voormalig Franse kolonie. Wat is de rol van het Frans in bijvoorbeeld Madagaskar of Cambodja? En andersom: wat is de invloed van de voormalig koloniën op het Frans in Frankrijk?

Al met al biedt het thema La Francophonie verschillende onderwerpen voor jouw profielwerkstuk. Het geeft de kans om een interesse in de Franse taal te combineren met bijvoorbeeld aardrijkskunde of geschiedenis. In alle gevallen staat het lezen van bronnen en kritische vragen stellen centraal! Wanneer dit je wat lijkt bevelen we je van harte aan om in deze grensoverstijgende wereld van Franse taal en cultuur te duiken! Een laatste tip van onze kant: in het Nederlands is hier niet veel over geschreven (al kan het Institut Français in Nederland je vast meer vertellen over La Francophonie), maar in het Frans en ook Engels des te meer! Een goede oefening voor de veelal Engelstalige bronnen die je in je verdere studie tegen zult komen.

Veel succes met het schrijven van jouw profielwerkstuk! Mocht je naar aanleiding van dit stuk nog vragen hebben, dan staan we via alfasteunpunt rug.nl voor je klaar.