Observeren

Een observatie kan handig zijn als je het gedrag van mensen (of dieren) in een bepaalde situatie wilt onderzoeken. De situatie is dan vaak een ‘natuurlijke setting’ (bijvoorbeeld in een les scheikunde of bij een voetbaltraining), waarbij jij als onderzoeker specifiek gedrag komt bekijken. Je gaat bij een observatie het gedrag onderzoeken zonder een situatie aan te passen en zonder vragen te stellen; je staat dus zelf een beetje langs de zijlijn.

Voordat je gaat observeren is het belangrijk om eerst een helder doel te formuleren, je kan nooit zomaar gaan observeren! Het doel van je observatie is direct gekoppeld aan jouw onderzoeksvraag. Wat wil jij onderzoeken en welk gedrag ga jij observeren? Een observatie kan ook gericht zijn op het onderzoeken van jouw hypothese; zie ik het gedrag wat ik van te voren had verwacht in deze specifieke situatie?

Van tevoren zet je dus duidelijk op papier wat je gaat observeren en hoe je dit gaat doen. Om dit goed vast te leggen kan het handig zijn om een observatieschema te maken. In een observatieschema breng je een structuur aan waarbij je gedrag gaat onderverdelen in bepaalde categorieën.

Een voorbeeld: je gaat in een klas observeren of een leerkracht positieve feedback geeft aan een leerling. Van te voren schrijf je op welk gedrag je verstaat onder ‘positieve feedback’. Vervolgens ga je voor een vaststaande tijd in een klas observeren hoe vaak je dit gedrag (de positieve feedback) ziet.