Wetenschappers in zaken

Op 24 juni verdedigde Paul Zomer zijn proefschrift aan de RUG. Zomer gebruikt de technische kennis die hij opdeed tijdens het promotieonderzoek inmiddels in het bedrijf HQ Graphene, waarvan hij samen met oprichter Niko Tombros eigenaar is.

Om er direct maar vanaf te zijn: de aanstelling van Zomer als promovendus eindigde vijf jaar gelden. Het kost nu eenmaal veel tijd om mede-eigenaar van een jong bedrijf te zijn. ‘Bovendien bleef ik maar nieuwe metingen doen tijdens mijn onderzoek, terwijl ik al bezig had moeten zijn met schrijven’, zegt hij in zijn kantoor in het Zernike Lab, een verzamelgebouw voor spin-out bedrijfjes op de Zernike campus.

Samen met Niko Tombros is hij eigenaar van HQ Graphene . ‘We begonnen met het maken van speciale elektronische componenten, gemaakt van 2D materialen zoals grafeen en boornitride’. Dit soort componenten wordt gebruikt in onderzoek, maar zijn lastig te maken. ‘Niko zag kansen voor een bedrijfje dat dit soort componenten kant-en-klaar kan aanleveren aan wetenschappers. Hij begon dat bedrijf in 2012.’ Zomer kwam erbij nadat zijn contract bij de RUG in januari 2014 was afgelopen. ‘Ik wilde niet verder gaan in academisch onderzoek dus toen Niko mij benaderde hapte ik toe. Het alternatief zou een baan bij een groot bedrijf als ASML zijn. Dit leek mij leuker.’ Zomer werd mede-eigenaar van HQ Graphene.

Ervaring

Beide mannen hebben gewerkt op de afdeling Physics of Nano Devices, onder leiding van professor Bart van Wees. Deze groep bestudeert het transport van elektronen door grafeen, specifiek gericht op transport van elektronen spins. Dit is een kwantummechanische eigenschap die twee waarden kan hebben (‘op’ en ‘neer’) en is te gebruiken om informatie te transporteren. ‘Dit gebeurt in grafeen, grafiet dat één atoomlaag dik is’, legt Zomer uit.

De groep ontdekte dat spintransport in het ultradunne grafeen verbetert wanneer de plakjes zitten ‘verpakt’ tussen twee lagen van een vergelijkbaar 2D materiaal, boornitride. Dat heeft een kristalstructuur die bijna identiek is aan die van grafeen. Het maken van dit soort ‘sandwichstructuren’, waar ook nog eens elektroden aan moeten zitten voor de metingen, vergt een boel ervaring. Die hadden Tombros en Zomer allebei in ruime mate.

Reclame

‘We huurden de Nanolab faciliteit van de Faculteit Science and Engineering als we dit soort componenten moesten maken’, vertelt Zomer. Klanten vonden ze op wetenschappelijke conferenties en via mond-op-mond reclame. De zaken gingen goed, maar het maken van de componenten kostte veel tijd en bracht risico met zich mee. ‘Het kost ongeveer een dag om één zo’n sandwich te maken, maar er is altijd een aanzienlijk risico dat hij niet werkt zoals je wilt.’ Daarnaast kregen steeds meer labs de kennis om de componenten zelf te maken.

‘We hebben daarom onze focus verschoven, we begonnen met het groeien van kristallen van het soort gelaagde materialen dat nodig is voor deze componenten.’ Ook het groeien van kristallen vraagt om vaardigheden en veel onderzoek. ‘Wetenschappers willen gewoon werken met die materialen, ze hebben geen belang bij langdurig onderzoek naar hoe je er kristallen van laat groeien.’ Op de website van het bedrijf prijkt inmiddels een lange lijst van leverbare kristallen.

Advies

En er volgde nog een ontwikkeling: voor het maken van de componenten uit verschillende 2D laagjes is speciale apparatuur nodig, zoals een microscoop en een kleine verwarmingsplaat, plus micromanipulatoren waarmee de kleine plakjes 2D materiaal zijn op te pakken en op te stapelen. Zomer: ‘Tijdens mijn promotietraject heb ik mijn eigen systeem daarvoor gebouwd. Dat kostte nogal wat tijd. Daarom bieden wij nu complete systemen aan, inclusief verbruiksmaterialen die nodig zijn om er onderzoek mee te doen. En we geven er gratis advies bij.’

Maar hoe is het nu om een ondernemer te zijn in de wetenschap? ‘Een eigen bedrijf beginnen brengt risico’s met zich mee, maar het geeft ook een boel vrijheid’, vertelt Zomer. Hij had geen enkele formele opleiding in ondernemerschap, en Tombros evenmin. ‘Alleen een korte cursus economie’, merkt Tombros op vanachter zijn bureau, waar hij een FedEx verzending klaar maakt. ‘Maar feitelijk is alles wat je nodig hebt een goed idee van de vraag die er is naar je product en de prijs die mensen ervoor willen betalen.’

Start ups

Toen Tombros met het bedrijf begon kon de RUG nog niet veel ondersteuning geven. ‘De infrastructuur voor start ups was vooral gericht op de levenswetenschappen’, herinnert hij zich. Bij de TU Delft zag hij dat het starten van een bedrijf daar veel gebruikelijker is. ‘Ze hebben tientallen mensen die je kunnen adviseren. Maar ik heb de indruk dat de RUG inmiddels meer steun aan startende ondernemingen biedt.’ Er is bijvoorbeeld een hoogleraar Ondernemerschap & Valorisatie aangesteld, die ook decaan is van het University of Groningen Center of Entrepreneurship.

Maar ondanks alles wist Tombros het bedrijf, samen met Zomer, door die eerste gevaarlijke jaren te loodsen. ‘We leerden door te doen’, vertelt Zomer. Hij geeft een voorbeeld: nadat ze een tijdlang pakketjes met kristallen hadden verzonden, gingen ze ineens complete productiesystemen leveren. ‘Die waren veel groter. Eentje raakte onderweg flink beschadigd, daarvan leerden we dat we alle onderdelen veel beter vast moesten zetten voor verzending.’

Flexibiliteit

De twee eigenaars van het bedrijf zijn er beducht voor een te snelle groei, ze moeten kunnen waarmaken wat ze beloven. ‘Toen we de productiesystemen gingen bouwen hebben we daar niet veel mee geadverteerd – we wilden eerste weten hoe snel we zo’n systeem konden leveren’, zegt Zomer. Uiteindelijk namen ze een eerste werknemer aan en onlangs nog een tweede, om te assisteren bij de productie en bij onderzoek en ontwikkeling. Want ze moeten wel bij blijven: ‘De ontwikkelingen rond 2D materialen gaan razendsnel. We moeten dus weten wat de wetenschap nodig heeft, bijvoorbeeld door met onze voormalige collega-onderzoekers hier in Groningen te praten en door congressen te bezoeken.’ En waar het om de toekomst van het bedrijf gaat is flexibiliteit het sleutelwoord. ‘We hebben allebei een gezin te onderhouden’, stelt Tombros. ‘Dus we willen dat dit bedrijf het minstens vijftig jaar volhoudt.’

Ook geïnteresseerd om een eigen bedrijf te beginnen? Kijk dan eens bij de Business Generator Groningen en het University of Groningen Centre of Entrepreneurship .