2023

Professor Sijbren Otto werkt aan een chemisch systeem dat tekenen van leven vertoont, maar dat uit heel andere moleculen is opgebouwd dan leven zoals we dat kennen.

In 2010 ontdekte RUG-hoogleraar Systeemchemie Sijbren Otto per toeval moleculen die zichzelf kopieerden. Sindsdien bouwt hij aan kunstmatig leven in het lab.

Een internationaal team van onderzoekers heeft tot hun verrassing een gigantische grote maar zeer lichtzwakke stroom sterren ontdekt tussen sterrenstelsels.

Tegen de trend van veel vogels in, doet de drieteenstrandloper het al jaren relatief goed in de Waddenzee. De sleutel tot dat succes zit in de timing van het belangrijkste voedsel van deze vogeltjes: de garnalen op het wad.

Materiaalonderzoeker Patrick van der Wel heeft bijgedragen aan een onderzoek dat de oorzaak van een dodelijke stofwisselingsziekte, Barth syndroom heeft achterhaald. Bovendien is er een belangrijke stap richting een geneesmiddel gezet.

Op 7 november zijn de eerste fullcolour beelden van de kosmos van ESA’s ruimtetelescoop Euclid gepresenteerd. De RUG is verantwoordelijk voor een deel van de dataverwerking.

Adri Minnaard bouwt stukjes van de tuberculose-bacterie na. Dat is volgens hem dé route naar een effectiever vaccin en simpele, robuuste diagnostiek. 

Wereldwijd zoeken wetenschappers naar nieuwe materialen voor het bouwen van computerchips die gebaseerd zijn op de hersenen. Maar een theorie voor dit soort computers ontbreekt nog, terwijl die cruciaal is, stelt Herbert Jaeger, hoogleraar Computing in Cognitive Materials aan de RUG.

Wetenschappers van het Zernike Instituut voor Geavanceerde Materialen van de RUG hebben twee beroemde schilderijen nagemaakt op een schaal van duizendste millimeters.

Sterrenkundigen van de RUG zijn betrokken bij het ontwerp en het gebruik van de Europese Extremely Large Telescope, terwijl verschillende extreem grote onderdelen worden gemaakt in een speciale fabriekshal in Dwingeloo.

Een internationaal team van wetenschappers heeft een methode ontwikkeld om duizenden vetachtige moleculen van de TB-bacterie te identificeren die effect hebben op het menselijke afweersysteem.

Léon Koopmans wil een telescoop op de maan zetten om de Cosmic Dark Ages te kunnen bestuderen.

Een internationaal team van onderzoekers heeft het schakelmechanisme opgehelderd van een specifieke klasse schakelbare moleculen, de azonium verbindingen. Dit baant de weg voor de toepassing in met licht schakelbare geneesmiddelen.

Giovanni Maglia heeft een methode ontwikkeld om eiwitten door een nanoporie te transporteren.

RUG-onderzoeker Prajal Pradhan wil de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs) redden van de ondergang

In een artikel dat op 14 september verscheen in het tijdschrift Nature Ecology & Evolution laten RUG biologen zien dat bonte vliegenvangers zich kunnen aanpassen aan klimaatverandering.

Macromoleculair chemicus Qi Chen van de Rijksuniversiteit Groningen vond een plant, een vervelend onkruid zelfs, en gebruikte het om een kleine, zelfaangedreven sensor te bouwen.

RUG onderzoekers onwtikkelen een oscilerend systeem dat een katalytische reactie uitvoert

Bart Verheij vindt dat betrouwbare AI in staat zou moeten zijn tot logisch redeneren.

Een internationaal team van zeebiologen, onder leiding van wetenschappers van de RUG en het Amerikaanse Center for Coastal Studies, heeft het DNA onderzocht van walvisgezinnen behorend tot vier soorten walvissen om te schatten hoe snel er mutaties ontstaan. Met behulp van de mutatiesnelheid konden de onderzoekers berekenen dat het aantal bultruggen in de noordelijke Atlantische oceaan voor het begin van de commerciële walvisvangst maar liefst 86 procent lager was dan eerdere berekeningen laten zien.

RUG-onderzoekers hebben een chemisch systeem ontwikkelt waarinsynthetische replicatoren de eerste tekenen van Darwiniaanse evolutie vertonen. Omdat de replicatoren hun omgeving ook veranderen ontstaat er een ecologisch-evolutionaire dynamiek. Deze bevinding laat zien dat Darwiniaanse principes ook buiten de biologie kunnen bestaan.

De natuur in het Waddengebied staat onder druk. Aan de hand van zes vogelsoorten willen onderzoekers van de RUG, het NIOZ en de Universiteit van Amsterdam uitzoeken wat er mis gaat, en welke beschermingsmaatregelen werken.

De tomatenplant als inspiratiebron

In de strijd om te overleven hebben planten tactieken om vijanden te weren. Ook de wilde tomaat heeft een geheim wapen: haartjes op zijn stam die functioneren als een lijmval voor vliegen en insecten die zich tegoed willen doen aan de voedzame blaadjes. Dit wapen is een soort natuurlijke pesticide, dat een bron van inspiratie bleek voor RUG-promovenda Abinaya Arunachalam.

De groene zeeschildpad keert al circa 3000 jaar terug naar dezelfde zeegrasvelden om te eten. Dit benadrukt hoe belangrijk het is om de zeegrasvelden langs de Noord-Afrikaanse kust te beschermen.

Biofysica Adéla Melcrová van de Rijksuniversiteit Groningen ontdekte samen met een team van collega’s dat relatief nieuw antibioticum AMC-109 het celmembraan van een bacterie aanvalt door de structuur ervan te verstoren. Dit is anders dan wat de meeste antibiotica doen, en geeft mogelijkheden voor nieuwe medicijnen en nieuwe behandelingen.

Hoogleraar neurogenetica Jean-Christophe Billeter is ervan overtuigd dat leven in essentie sociaal is, zelfs dat van fruitvliegjes.

Beatriz Noheda, hoogleraar Functionele Nanomaterialen aan de RUG, heeft de eigenschappen van hafnium dioxide bestudeerd en schreef er onlangs een ‘Perspective’ artikel over voor het tijdschrift Nature Materials. ‘Er zijn al toepassingen mee gemaakt, zelfs nu we de fysica ervan nog niet helemaal begrijpen.’

Wanneer we de uitstoot van broeikasgassen in de voedselketen niet aanpakken zullen onze pogingen om de aarde te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering onvoldoende effect hebben. Deze resultaten van een internationaal team van wetenschappers, onder leiding van de RUG en de Universiteit van Birmingham, zijn op 15 juni gepubliceerd in het tijdschrift Nature Food.

MIRI-instrument op JWST detecteert voor het eerst H-alpha-emissie tijdens de kosmische dageraad

Een internationaal team van oppervlakte-wetenschappers heeft nu een simpele methode ontwikkeld om grote en zeer schone 2D monsters te maken van een reeks materialen, en met drie verschillende typen ondergrond.

RUG-promovenda Martine Schut vertelt graag over haar werk op het snijvlak van wiskunde en natuurkunde. Ze houdt lezingen over de relativiteitstheorie van Albert Einstein voor scholieren en krijgt vrijdag 26 mei een prijs voor haar artikel over een experiment dat kan aantonen of zwaartekracht een kwantumfenomeen is.

Wetenschappers van de RUG hebben experimenteel bewijs ontdekt voor een nieuwe supergeleidende toestand die was voorspeld in 2017. De ontdekking kan belangrijke toepassingen hebben, vooral in supergeleidende elektronica.

Wetenschappers van de RUG en het NIOZ hebben, samen met het waterschap Noorderzijlvest, drie jaar lang gemeten hoe hoog het water tegen de dijk komt tijdens stormen. De resultaten kunnen het waterschap helpen om het beschermende effect van kwelders nauwkeurig in te schatten.

Organische zonnecellen hebben een lichtgevoelige laag gemaakt van polymeren en kleine moleculen. Dit soort cellen is dun, flexibel en gemakkelijk te produceren, maar is minder efficiënt dan de gebruikelijk cellen van silicium. Natuurkundigen van de RUG hebben nu een organische zonnecel gemaakt met een efficiëntie van 17 procent, waarmee ze meedraaien in de top voor dit soort materialen.

Wereldwijd is er amper een handjevol patiënten met de neurologische ziekte Episodische Ataxie type 6, die voorbijgaand verlies van controle over de spieren veroorzaakt. Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen hebben nu ontdekt hoe één enkele mutatie kan leiden tot dit probleem.

In organische zonnecellen zetten op koolstof gebaseerde polymeren licht om in elektrische ladingen, die worden doorgegeven aan een acceptor. RUG-onderzoekers hebben dit nu uitgerekend door een combinatie van Moleculaire Dynamica simulaties en kwantumberekeningen.

Materiaalwetenschappers van de RUG beschrijven in twee publicaties hoe met complexe oxiden zeer energiezuinige ‘magneto-elektrische spin-baan’ (MESO) schakelingen zijn te maken, en hoe ze zijn te verkleinen.

Studieboeken vertellen dat in delende cellen de productie van nieuw DNA hoog is tijdens de zogeheten S-fase, terwijl de aanmaak van andere grote moleculen zoals eiwitten, vetten en polysachariden voortdurend in min of meer in hetzelfde tempo plaatsvindt. Onder leiding van Matthias Heinemann hebben moleculair biologen van de RUG ontdekt dat dit beeld niet klopt.

Biochemici van de RUG hebben het voorouderlijke gen van vijf ontgiftende enzymen die aanwezig zijn bij alle viervoeters gereconstrueerd en laten daarmee zien hoe hunverschillende activiteiten zijn ontstaan.

Waddengebieden zijn wereldwijd belangrijker voor haaien en roggen dan tot nu toe is gedacht. Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen en het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) vonden dat waddengebieden – kustgebieden met zandplaten die bij eb droogvallen – belangrijke voedselgronden en schuilplekken zijn voor onder meer bedreigde soorten haaien en roggen.

RUG-onderzoekers laten nu via directe metingen zien hoe de zeer veelzijdige polydopamine-coatings in elkaar zitten.

Overheden zouden miljoenen mensen kunnen helpen én veel geld besparen met gerichte energiesubsidies. Overal ter wereld hebben huishoudens op diverse manieren last van de extreme energieprijzen en dus hebben ze ook op verschillende manieren hulp nodig, constateert Klaus Hubacek van de Rijksuniversiteit Groningen in een nieuw onderzoek, {vandaag} gepubliceerd in Nature Energy.

Nederlandse partijen bundelen kennis over beheersen van verzilting in delta’s

De mensheid moet af van haar verslaving aan olie en gas. Maar daarvoor zijn wel nieuwe bronnen nodig voor koolwaterstoffen, de moleculen waarvan brandstof en veel materialen zijn gemaakt.

Inwoners van de Europese Unie exporteren de negatieve gevolgen van hun consumptie naar de Oost-Europese buurlanden, terwijl de economische voordelen ervan grotendeels binnen de EU blijft. Dit concluderen onderzoekers van RUG en de universiteiten van Birmingham (VK) en Maryland (VS) in een artikel dat 2 februari verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Sustainability.

Aan de RUG combineert Jingxiu Xie haar kennis van katalyse en chemische technologie gecombineerd om kerosine te maken uit kooldioxide.

Op een zo duurzaam mogelijke manier je onderzoek uitvoeren in een laboratorium, je zou denken dat dit voor wetenschappers al de normaalste zaak van de wereld is. Toch is dit nog niet het geval. Daar probeert Thomas Freese, coördinator van het LEAF project en lid van Green Labs, verandering in te brengen.

Chemici van de RUG hebben een eenvoudige manier ontdekt om zogeheten chirale Z-alkenen te maken, een type molecuul waarvoor eerder geen bruikbare syntheseroute was en waarmee het veel eenvoudiger is om biologisch actieve moleculen te maken. In plaats van acht tot tien stappen verloopt de synthese nu in drie.

Een internationaal onderzoek waarbij RUG-ecoloog Luis Valente betrokken is laat zien dat er drie miljoen jaar evolutie nodig is om het door mensen veroorzaakte verlies aan soorten op Madagascar weer te laten herstellen. Maar als soorten die nu bedreigd zijn ook uitsterven, zou de tijd voor herstel toenemen met nog eens 20 miljoen jaar, een hersteltijd die veel langer is dan ooit werd gevonden op andere eilanden.

Studenten willen nog wel eens een nacht doorleren voor een tentamen. Maar onderzoek toont aan dat slaaptekort slecht is voor het geheugen. Nu heeft RUG neurowetenschapper Robbert Havekes ontdekt dat de lesstof die je tijdens slaaponthouding bestudeert niet verdwijnt, maar gewoon moeilijk op te roepen is. Samen met zijn team heeft hij een manier ontwikkeld om deze ‘verborgen kennis’ weer toegankelijk te maken bij muizen.