Campagne Tweede Kamerverkiezingen 1986 - Kroniek 1986

Uit: L. Koeneman, P. Lucardie en I. Noomen, 'Kroniek 1986. Overzicht van de partijpolitieke gebeurte­nissen van het jaar 1986' in: R.A. Koole (red.), Jaarboek 1986 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1987), 15-61, aldaar 18-19.

Campagne Tweede Kamerverkiezingen 1986

Op 21 mei brachten 9.167.335 Nederlanders hun stem uit op een kandidaat voor de Tweede Kamer. Daarmee viel de opkomst aanzienlijk hoger uit dan in 1982: 85,7% respectievelijk 80,6%. Het is de vraag of dit te danken was aan de verkiezingscampagne, die over het algemeen een rustige, zo niet saaie indruk maakte. Het was evenmin te danken aan de circa 500.000 Neder¬landse burgers in het buitenland, die voor het eerst mochten stemmen mits ze zich tijdig hadden laten registreren; slechts 30.000 van hen maakten van dit recht gebruik. De voorlichting van de Federatie Nederlandse Vakbeweging en de daarbij aangesloten ambtenarenbond Abva/Kabo, die elk ongeveer fl. 3 miljoen uitgaven, heeft waarschijnlijk niet veel invloed op de kiezers gehad. Achteraf heerste dan ook grote twijfel in vakbondskringen over het nut van deze campagne. Eerder hadden de regeringspartijen CDA en VVD al kritiek geuit op de huns inziens partijdige voorlichting van de vakbonden. Het Christelijk Nationaal Vakverbond voerde geen eigen campagne, maar sprak wel voorkeur uit voor een coalitie van CDA en PvdA. Werkgevers deelden die voorkeur over het algemeen niet; het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond sprak zich slechts uit vóór het CDA, terwijl het algemene Verbond van Nederlandse Ondernemingen zich van een partijkeuze onthield (zie hierover echter de bijdrage van A.P.M. Lucardie in dit Jaarboek).

De verkiezingsstrijd spitste zich vooral toe op de plaatsing van kruisvluchtwapens, de herziening van het sociale zekerheids¬stelsel en na de ramp in de Russische kerncentrale van Tsjernobyl kernenergie (zie over de verkiezingscampagne verder de bijdrage van Ph. van Praag in dit Jaarboek). Aan de verkiezingen namen 27 partijen deel, waarvan 11 reeds in het parlement vertegenwoordigd waren. Van de overige 16 hadden enkele al eerder deelgenomen: de Centrumpartij, de Socialistiese Partij, God Met Ons en de Socialistiese Arbeiderspartij (SAP) voorheen Internationale Kommunistenbond (IKB) geheten. Nieuw waren dit jaar de van de RPF afgescheiden Anti Revolutionairen '85, het van de CPN afgesplitste Verbond van Communisten in Nederland, de Federatieve Groenen, de door speelse affiches bekend geworden groep Loesje, de Partij voor de Middengroepen, de Partij Algemeen Belang, de wereldwijd optredende Humanistische Partij, de Partij voor Ambtenaren en Trendvolgers, de Partij Geluk voor Iedereen, de Lijst Wissink en de Lijst Brummer. Laatstgenoemde vijf en God Met Ons stelden kandidaten slechts in een beperkt aantal kieskringen.Geen der nieuwe groeperingen behaalde een zetel.

Het dichtstbij kwam de SP met 0,4% van de stemmen; minder dan zij op grond van de gemeenteraadsverkiezingen had verwacht. Drie partijen verloren hun in 1982 verworven zetels in de Tweede Kamer: CPN, Centrumpartij en EVP. Ook andere kleine partijen leden verlies, met name PSP, PPR en RPF. Het GPV daarentegen boekte enige winst, zij het te weinig om de begeerde tweede zetel te veroveren. De grote winnaars waren D66, PvdA en vooral, enigszins onverwachts, het CDA. De grootste verliezer was de VVD, die terugviel op 27 zetels, één meer dan in 1981, één minder dan in 1977. (Voor een analyse van de resultaten zie de bijdrage van C. van der Eijk in dit Jaarboek.)