SP jaaroverzicht 2000

Uit: B. de Boer, P. Lucardie, I. Noomen en G. Voer­man, 'Kroniek 2000. Overzicht van de partijpolitieke gebeurte­nissen van het jaar 2000' in: G. Voerman (red.), Jaarboek 2000 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 2001), 141-210, aldaar 191-197.

Inleiding

Het jaar 2000 was voor de SP een jaar van consolidatie. Cen­traal stond de uitvoering van de besluiten van twee congressen die de partij een jaar eerder had gehouden. Daarnaast stond 2000 in het teken van de scholing. De SP trachtte het ‘politiek-ideologisch niveau van de partij structureel te verbeteren’ (Van wens naar werkelijkheid, blz. 4). Afdelingsbestuurders en raadsleden werden verplicht de cursus ‘politieke basisvorming’ te volgen. Verder startte de partij een ‘Zomerschool’. Partijleden kregen hier colleges politiek, cultuur en economie.

Beginselprogramma en statuten

Met twee stemmen tegen stelde de partijraad van 15 januari het beginselprogram Heel de mens vast, dat eerder al, in december 1999, door het partijcongres was aangenomen (zie Jaaroverzicht 1999). Ook het stuk ‘Op weg naar Brutopia?’ werd vastgesteld. De formele behandeling was nodig, omdat het partijcongres de documenten had goedgekeurd zonder dat de aangenomen amendementen daarin waren verwerkt. De partijraad keurde verder enkele wijzigingen van de statuten goed.

Partijraden

De partijraad in januari discussieerde verder over de vernieuwing van het gemeentebestuur aan de hand van een notitie van de werkgroep Democratie. De bijeenkomst sprak zich uit vóór hand­having van het monistische lokale bestel, waarbij de gemeente­raad het hoogste orgaan is en het college van burge­meester en wethouders de uitvoerende instantie. Over de nood­zaak de bur­gemeester te verkiezen bestond geen twijfel; wel over de vraag hoe. De partijraad van 11 maart nam het advies van de werk­groep over dat de burgemeester door en uit de gemeente­raad dien­de te worden verkozen.

Op 11 maart besprak de partijraad ook een notitie over genetische manipulatie, opgesteld door een werkgroep waarin onder meer het Tweede-Kamerlid R.J.L. Poppe en partijsecretaris T. Kox zit­ting hadden. In deze notitie werd voor­gesteld geneti­sche manipulatie al­leen onder zeer strikte voorwaarden toe te staan. De bijeen­komst nam de conclusies van de werkgroep over. De notitie werd daarop in juni gepubliceerd onder de titel Wat moeten we met de genetische manipulatie?

De partijraad van 24 juni stond inhoudelijk in het teken van ‘orde en veiligheid’. Na een uitgebreide discussie werd de voorbereidende notitie, voorbereid door een werkgroep met daarin onder meer de Tweede-Kamerleden mevr. A.C. Kant en J.M.A.M. de Wit, aangepast en opnieuw besproken op de partijraad van 30 septem­ber. In de nieuwe versie, die unaniem werd aanvaard, sprak de SP zich onder meer uit vóór legalisa­tie van softdrugs. Op deze laatste bijeenkomst werd ook gesproken over de internationale rechtsorde. De partijraad van 16 december hield zich vooral bezig met organisatorische zaken (zie hieronder).

Congresevaluatie

De partijraad van december was hoofdzakelijk gewijd aan de uitvoering van de besluiten van de beide congressen die de SP in 1999 had gehouden. In mei van dat jaar had de partijorganisatie centraal gestaan; in december het nieuwe beginselprogram (zie Jaaroverzicht 1999). De partijraad van juni 2000 besloot tot een evaluatie van de implementatie van de congresbesluiten. De stand van zaken werd beschreven in de nota Van wens naar werkelijkheid, die in september verscheen. Het overzicht werd eerst in de partijafdelingen besproken en daarna, in november, op regioconferenties. Hier klonk kritiek op het voornemen van de partijleiding om leden met kortingen bij de aanschaf van boeken of video’s meer aan de partij te binden. Het partijbestuur trok daarop dit plan in. Op 16 december boog de partijraad zich over de nota en de daaraan verbonden ‘verbeter-voorstellen’. Besloten werd onder meer de districten op te heffen omdat deze niet goed functioneerden. Zij werden vervangen door een zestal regio’s.

Breuk in college in Oss

Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 1998 was de SP toegetreden tot het college van burgemeester en wethouders in Oss, Uden en Schijndel (zie Jaaroverzicht 1998). Door toedoen van de PvdA-gemeente-raadsfractie in laatstgenoemde gemeente moest de SP-wethouder in de herfst van 1999 opstappen en geraakte de SP in de oppositie (zie Jaaroverzicht 1999). In maart 2000 verbrak de PvdA-fractie in de gemeenteraad van Oss de samenwerking met de SP. De sociaal-democratische wethouder H. Tuerlings nam ontslag uit onvrede over het financiële beleid van het gemeentebestuur, dat werd gedomineerd door de SP. SP-wethouder J. Iding noemde deze stap ‘een aanval in de rug’(de Volkskrant, 29 maart 2000). Hij vermoedde dat de PvdA zo probeerde de opmars van zijn partij te stuiten. De SP nam als grootste partij het initiatief voor de vorming van een nieuw college, maar deze formatiepoging strandde op de onwil van de meeste partijen om met de SP samen te werken. In mei kwam vervolgens een nieuw college tot stand, dat de steun kreeg van alle fracties in de gemeenteraad behalve die van de SP. H. van Gerven, één van de teruggetreden SP-wethouders,sprak van een ‘rechts monsterverbond tegen de SP’ (de Tribune, 14 juni 2000).

Gemeenteraads- en Tweede-Kamerverkiezingen 2002

De SP startte in 2000 de voorbereidingen voor de gemeente­raads­- en kamerverkiezingen van 2002. Er werd een cursus ‘Lokale poli­tiek’ ontwikkeld, die verplicht werd gesteld voor alle kandi­daat-raadsleden. Op de partijraad in december werd de procedure voor deelname aan de raadsverkiezingen aangenomen. Wanneer afdelingen wilden deelnemen, dienden zij dat vóór 10 februari 2001 met redenen omkleed aan te geven.

In het najaar stelde het partijbestuur een tweetal commissies in die de kandidatenlijst en het verkiezingsprogram voor de Tweede-Kamer-verkiezingen moest voorbereiden. De voorstellen dienden dan nog aan de partijraad en het partijcongres te worden voorgelegd.

Tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen

In de herfst werden in een aantal gemeenten tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen gehouden (zie in deze Kroniek onder ‘hoofdmomenten’). De SP deed mee in Utrecht, De Bilt, Horst en Goor, en bleef overal in zetels gelijk. Twee weken voor de verkiezingen in Goor op 29 november overleed de lijsttrekker van de SP, mevr. H. Woestenenk. Sinds 1999 maakte zij ook deel uit van de SP-fractie in de Provinciale Staten van Overijssel.

Acties

In het begin van 2000 gaf de SP de aanzet tot het comité ‘Schiphol Anders’. Doel ervan was zoveel mogelijk organisaties te mobiliseren tegen de uitbreidingsplannen van de luchthaven Schiphol. Tot de deelnemers behoorden Milieudefensie en de Milieufederatie Noord-Holland.

In mei begon de SP een campagne tegen Shell. Volgens de partij zou de oliemaatschappij weigeren om gevaarlijk bedrijfs­afval aan de rand van het nationaal park De Biesbosch op te ruimen. Klanten van Shell werden bij benzinepompen opgeroepen hun ongenoegen hier­over bij het concern kenbaar te maken. De partij kondigde een kopers­staking aan in het geval dat Shell niet tot sanering over zou gaan. Op 21 juli vond er een gesprek plaats tussen partijsecretaris Kox en de oliemaatschappij. Volgens de SP had Shelll beloofd stappen te ondernemen, maar zou de maatschappij die toezegging niet gestand hebben gedaan. De partij riep daarop vanaf 1 november de automobilisten op niet bij Shell te tanken.

Op 24 juni startte de SP een actie voor een ‘alomvattende en gegarandeerde bescherming’ van de Waddenzee. De partij wenste geen verdere economische exploitatie van dit natuurgebied. Met een zeil­schip werden alle Waddeneilanden aangedaan, waarna SP-ers steunbe­tuigingen inzamelden.

Na twee eerdere mislukte pogingen vloog het Tweede-Kamerlid H. van Bommel samen met andere Europese politici en journalisten begin december met een Frans vliegtuig naar Bagdad. Doel van de reis was protest aan te tekenen tegen de rigide economische sancties van de Ver­enigde Naties tegen Irak. In de Tweede Kamer kwam de SP op voor opheffing van het handelsembargo, met uitzondering van wapenle­veranties. Van Bommel werd in Irak enige tijd door de politie aange­hou­den, nadat hij samen met een fotograaf was gearres­teerd voor het paleis van presi­dent Saddam Hussein.

Uitverkoop van de beschaving

De partijraad van 30 september besloot tot de campagne ‘Stop de uitverkoop van de beschaving’, bedoeld tegen de toenemende tegenstelling die de SP signaleerde tussen private rijkdom en publieke armoede. Ontmanteling en uitholling van de publieke sector betekende afbraak van de beschaving, aldus partijleider J.G.C.A. Marijnissen, die dit onderwerp tot hét thema voor de gemeenteraads- en Tweede-Kamerverkiezingen van 2002 aan­merkte. Hij meende dat de SP haar ideologische positie in deze campagne helder zou kunnen weergeven, en zag goede mogelijkheden tot ‘het versterken van de contacten met de mensen en het mobiliseren van mensen’ (Spanning, 25 oktober 2000). De actie ging op 13 oktober van start. Het was de bedoeling dat het jaar 2001 geheel in het teken van deze campagne zou staan.

Eerste-Kamerlid Van Vugt

Op 29 februari werd SP-senator D. van Vugt aangehouden op het Binnenhof. Samen met enkele leden van ‘Rood’, de jongeren­organisatie van de SP, betoogde hij tijdens het bezoek van de Franse president J. Chirac aan premier Kok tegen de nucleaire poli­tiek van Frankrijk. De demonstra­tie werd zonder vergun­ning gehou­den. Eind oktober werd Van Vlugt vanwege zijn betrokkenheid bij de betoging door de kantonrechter in Den Haag tot een boete van 1.500 gulden veroordeeld. Hierna begon Rood met een inzamelingsactie om de boete te voldoen.

Internet

Vanaf 14 augustus bood de SP haar leden gratis toegang aan tot internet. Met het account bij ‘Tomaatnet’ kregen de leden gratis een emailadres en een subdomein voor een eigen homepage. De partij garandeerde als provider dat er geen misbruik van persoonlijke gegevens van de gebruikers zou worden gemaakt. Met dit initiatief hoopte de SP haar leden meer aan zich te binden. Het ‘wij-gevoel’ zou erdoor versterkt worden. Bovendien konden leden in de toekomst zo sneller worden geïnformeerd.

Partijbijeenkomsten

Op 12 februari kwamen veertig voorzitters van afdelingen en districten van de SP en de plaatselijke `Solidair-verantwoor­de­lijken’ in het Vakbonds-museum in Amsterdam bijeen om te praten over de plaats van Solidair binnen de SP. Met het blad Soli­dair, dat vier maal per jaar door de SP bij bedrijven werd ver­spreid, wilde de SP de ‘strijd van arbeiders onder­steu­nen [en] een steun zijn voor kritische werknemers binnen de vakbeweging’ (Spanning, 31 augustus 2000).

Op 18 juni hield de SP een kunst- en cultuurfestival onder de naam ‘Spektakel’ in het Archeon in Alphen aan den Rijn, be­doeld voor alle partijle­den. Er waren optredens van onder meer het Radio Symfonie Orkest. Ongeveer 1.500 personen bezochten de bijeen­komst.

De SP organiseerde op 25 november een onderwijsconferentie. Doel van de bijeenkomst was een ‘heldere en sociale visie’ op het onder­wijs te ontwikkelen.

Verwante instellingen en publicaties

Op 1 maart vierde Ons Medisch Centrum (OMC) in Oss zijn 25-jarig bestaan. Het OMC, een gezondheidscentrum waar de artsen in loondienst werkten, was in 1975 door de SP opgericht. Vijf jaar later volgde eenzelfde instelling in Zoetermeer. Ter gelegenheid van het jubileum in Oss verscheen De rode remedie. Ons Medisch Centrum 1975-2000.

Op 25 april presenteerden partijleider Marijnissen en K. Glas­tra van Loon het boek De laatste oorlog. Gesprekken over een nieuwe wereldorde. Hierin lieten zij hun licht schijnen over het NAVO-ingrijpen in de Servische provincie Kosovo in 1999 en de gevolgen van die interven­tie voor de internationale buitenlandse politiek. Zij hadden mensen geïnterviewd die zich zeer kri­tisch over het optreden van de NAVO uitlieten, zoals Lord Carrington, voormalig secretaris-generaal van de NAVO. Als enige partij in de Tweede Kamer had de SP het optreden van de NAVO in Kosovo afgewezen (zie Jaaroverzicht 1999) .

Op 22 september publiceerde het Wetenschappelijk Bureau van de SP het rapport Weg Voorziening Gehandi­capten, geschreven door Van Gerven. Zijn conclusie luidde dat de gehandicaptenvoor­zieningen zwaar te lijden hadden gehad onder de invoering van de Wet Voorziening Gehandicapten in 1994. Van de hand van N. Schouten en R. van Raak verscheen Ruimte voor iedereen. Noodzaak en mogelijkheid van een sociale grondpolitiek. De auters bepleitten hierin een sterke positie voor de overheid bij de (her)ontwikkeling van stedelijke en landelijke gebieden. In december kwam het rapport Rood sein voor de chloortrein uit. Het Wetenschappelijk Bureau maakte zich hierin sterk voor een verbod op het vervoer per spoor van chloor van Delfzijl naar Rotterdam.

Rood, het jongerenverband van de SP, organiseerde op 26 november zijn ‘ROOD-dag’. Er werd onder meer gediscus­sieerd over de nationalisatie van bedrijven. Rood was geen jongerenorganisatie van de partij; haar leden waren volwaardig partijlid (zie Jaaroverzicht 1999) .

In juli publiceerde de Tweede-Kamerfractie een rapport, RSI achter de schermen geheten. De beide auteurs, De Wit en T. Elzinga, stelden onder meer dat maximaal één uur onafgebroken achter een beeldscherm gewerkt mocht worden. In december verscheen Een kwestie van beschaving. Gezondheidszorg gebaseerd op solidariteit, geschreven door het Tweede-Kamerlid Kant en enkele fractiemedewerkers. In dit rapport pleitte de SP voor een volksziektekostenverzekering met een ruim basispakket, waarin iedereen moest bijdragen naar draagkracht.

Personalia

In juli legde A. van de Jagt, lid van de gemeenteraad van Zoetermeer voor de SP, zijn functie neer. Hij zou geld hebben aangenomen voor zijn hulp bij de aanvrage van een bouwvergun­ning. Volgens fractievoorzitter P. Jonas had Van de Jagt ‘de schijn op zich geladen dat hij zich laat betalen voor bewezen diensten’ (de Volkskrant, 24 juli 2000).