Professor Scott Burris, vertaald door Professor Brigit Toebes 

COVID-19 ontwikkelt zich geleidelijk tot een overdraagbare ziekte met een sterfte gelijk of groter dan de normale griep. Nationale overheden dienen hun strategieën herzien en over te gaan tot het managen van een pandemie.

Volksgezondheids-experts waarschuwen al decennia voor de uitbraak van een besmettelijke ziekte die zich snel verspreidt over de wereld en aanzienlijke sterfte veroorzaakt. Om zich voor te bereiden op dergelijke uitbraken, en met SARS vers in het geheugen, hebben de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en nationale overheden sterk ingezet op snelle opsporing en het onder controle houden van de ziekte. Als gevolg hiervan leggen gezondheids-autoriteiten veel nadruk op het opsporen van geïnfecteerden, het opleggen van quarantaines, reisbeperkingen en medische zorg gericht op het onder controle houden van de ziekte. Deze benadering heeft afgelopen twintig jaar redelijk goed gewerkt, en de investering in de capaciteit om deze taken uit te voeren heeft zich uitbetaald in de vroege opsporing van COVID-19.

Helaas is de uitbraak van COVID-19 inmiddels zodanig wijdverspreid dat we kunnen spreken van een pandemie, een epidemie op wereldwijde schaal. Dit confronteert de wereld met een nieuwe uitdaging: een gemakkelijk overdraagbare ziekte als griep met een sterfte die gelijk is aan de griep zoals wij die kennen, of die overtreft. In het licht van deze ontwikkelingen moeten wij de maatregelen die tot dusverre zijn genomen kwalificeren als ‘Fase Eén- reacties’. We zijn nu echter in ‘Fase Twee’ beland, waarin overheden twee kernactiviteiten dienen te overwegen: aanmoedigen tot sociale (fysieke) distantie om op die wijze nieuwe infecties te voorkomen, en het beperken van infectie middels het bieden van zorg, om zo verdere infectie te voorkomen en sterfte terug te dringen onder geïnfecteerden.

Het promoten van sociale/fysieke distantie en het verschaffen van betrouwbare gezondheidszorg in een situatie waar de vraag om zorg stijgt roepen significantie en grotendeels niet-bestudeerde praktische, juridische en ethische vragen op. Sociale distantie en zelf-quarantaine-maatregelen leveren een spanning op met individuele rechten als het recht op bewegingsvrijheid en op persoonlijke levenssfeer. Ook creëren zij een economische last die het zwaarst zal vallen bij degenen met de minste middelen om ze te dragen. Een stijging van de vraag naar zorg zal leiden tot tekorten in basale medische voorzieningen, zal het risico voor zorgverleners doen vergroten, en leidt tot een noodzaak voor triage in ieder stadium van behandeling.

Het is te verwachten dat zorgsystemen wereldwijd ernstige gevolgen zullen ondervinden op alle mogelijke niveaus. Ziekenhuizen in gebieden waar sprake is van veel COVID-19-gevallen zullen als gevolg van de uitbraak worstelen om de reguliere patiënten-instroom op te vangen, inclusief patiënten met de reguliere seizoensgriep. Zij zullen onmiddellijke financiering en adequate middelen nodig hebben om adequate zorg te kunnen bieden. Speciale aandacht verdienen ook de huisartsen-prakijken en andere eerstelijns-centra, zeker diegenen die al kampen met  een gebrek aan middelen. Huisartsen moeten kunnen optreden als poortwachters om te voorkomen dat de ziekenhuizen overbelast raken.

Als volksgezondheids-autoriteiten steeds meer oproepen tot het vermijden van groepen en om sociale distantie te houden, dan zal de last op mensen, ondernemingen en instanties met beperkte middelen acuut worden. Om mensen te motiveren mee te werken aan de maatregelen, moeten beleidmakers ervoor zorgen dat mensen beschermd worden tegen het verlies van hun baan, inkomstendelving, en andere onevenredige lasten. Als mensen gevraagd wordt om openbaar vervoer te vermijden en/of niet naar hun werk te gaan, dan zullen overheid en werkgevers ze een expliciete prikkel moeten geven om thuis te blijven, hetzij middels een betaling of een compensatie van verlies aan inkomen.

Een succesvolle reactie op COVID-19 dient de gezondheid en de rechten van iedereen in de maatschappij te respecteren en te beschermen. Eén van de grootste uitdagingen is om ervoor te zorgen dat de lasten die deze ziekte met zich meebrengt niet onevenredig gedragen worden door mensen die kwetsbaar zijn vanwege hun economische of sociale status. Daarnaast is het zaak  om te vooorkomen dat mensen geen noodzakelijke zorg geweigerd wordt doordat zorgverleners de vele besmettingen niet aankunnen.

Professor Scott Burris is Directeur van het Center for Public Health Law Research bvan de Temple University Beasley School of Law, VS en Lid van de Wetenschappelijke Raad van de Aletta Jacobs School of Public Health

COVID-19 in het nieuws: https://www.nrc.nl/(...)ad/2020/03/07/%23210