Federico Pianzola ontvangt ERC Starting Grant

Dr. Federico Pianzola, universitair docent in computationele geesteswetenschappen, heeft een ERC Starting Grant toegewezen gekregen voor zijn project GOLEM: Graphs and Ontologies for Literary Evolution Models. De Europese subsidie van 1,2 miljoen euro stelt hem in staat om de komende vijf jaar grootschalig onderzoek te doen naar veranderingen in de manier waarop mensen fictie schrijven, en hoe dit de lezers beïnvloedt. Pianzola begint in januari met zijn onderzoek.

^{Tekst: Marjolein te Winkel}

De bestudering van literatuur gebeurt vaak op basis van casussen van beperkte omvang, bijvoorbeeld naar het oeuvre van een schrijver of een vergelijking van verschillende auteurs uit eenzelfde periode. Het onderzoek van Pianzola is niet alleen grootschaliger dan de traditionele aanpak, hij maakt bovendien gebruikt van verhalen die niet tot de klassieke literatuur wordt gerekend: namelijk van de miljoenen verhalen die beschikbaar zijn op fanfictie websites en online publicatieplatformen. Hier publiceren (amateur)schrijvers hun werk en reageren lezers op de verhalen op de verhalen door commentaar en recensies achter te laten.

Wattpad

Een voorbeeld van zo’n website is Wattpad, een van oorsprong Canadese website die is opgericht in 2006 en nu eigendom is van het Koreaanse techbedrijf Naver. De site telt tientallen miljoenen bezoekers per maand. Een deel van de verhalen is fanfictie: verhalen geïnspireerd op, en met de hoofdpersonen uit boeken, films of series. Dagelijks worden er meer dan 100.000 nieuwe teksten gepubliceerd. De verhalen worden veelal geschreven door amateurschrijvers, maar ook bekende schrijvers als Margaret Atwood, Felicia Day en Brandon Sanderson hebben op Wattpad gepubliceerd.

Sociale bezigheid

De sociale interactie die op deze websites plaatsvindt is belangrijk voor het onderzoek van Pianzola. “Lezen heeft in het verleden altijd een sociaal aspect gehad”, legt hij uit. “In de 18de eeuw was lezen ook een sociale bezigheid: mensen zaten bij elkaar in een kamer en lazen verhalen aan elkaar voor. En ook lang voor de boekdrukkunst was uitgevonden vertelden mensen elkaar verhalen.” Het internet maakt interactie over gelezen fictie op veel grotere schaal mogelijk. “Hierdoor is lezen meer dan ooit een sociale bezigheid. De miljoenen verhalen die op deze websites worden gedeeld in combinatie met de reacties en commentaren van de lezers op de verhalen geven ons heel veel informatie over hoe fictie wordt gelezen, en wat lezers belangrijk vinden in een verhaal.”

Wat wil de lezer?

Pianzola gaat voor zijn onderzoek met behulp van een kunstmatige intelligentie miljoenen verhalen en de reacties hierop analyseren, van sites in vijf verschillende talen - Engels, Spaans, Italiaans, Koreaans en Indonesisch - verzameld uit landen op alle continenten. Die analyse geeft een schat aan informatie over de karakters in een verhaal, het genre, waar een verhaal over gaat, hoe een verhaal is opgebouwd, welke thema’s aan bod komen, maar ook over wat lezers uit verschillende landen en culturen belangrijk vinden in een verhaal.

“Welke elementen in een verhaal zijn betekenisvol voor de lezer? Wat maakt het dat een verhaal wordt gelezen, en wat waarderen lezers in een verhaal? De informatie die we met dit onderzoek verzamelen maakt het mogelijk om, met behulp van computermodellen, op dit soort vragen antwoorden te vinden. We kunnen daarmee een methodologie ontwikkelen die we ook kunnen toepassen op boeken uit andere periodes in de geschiedenis. Zo kunnen we de evolutie van fictie door de eeuwen heen bestuderen, en krijgen we ongekend inzicht in iets dat zo oud is als de mensheid zelf: het vertellen van verhalen”, zegt Pianzola.

Database

De eerste stap in het onderzoek is het creëren van een database met daarin informatie over de geanalyseerde teksten, zoals de auteurs, het genre, de karakters die in het verhaal voorkomen, en andere informatie met betrekking tot stijl en thema's. Pianzola stelt deze database ook beschikbaar aan andere onderzoekers zodat zij specifieke verhalen voor hun onderzoek kunnen vinden.

Over ERC Starting Grant

Een ERC starting grant is een Europese subsidie bestemd voor veelbelovende wetenschappelijk getalenteerde gepromoveerde onderzoekers met 2 tot 7 jaar onderzoekservaring. De regeling wordt uitgevoerd door de Europese onderzoeksraad (European Research Council).