Oratie Lex Hoogduin: ‘Opnemen complexiteit in economische denkbeelden leidt tot beter toezicht op banken’

Fundamentele onzekerheid en complexiteit moeten als wezenlijke bestanddelen worden opgenomen in de hedendaagse denkbeelden over de economie. Een dergelijke aanpassing van de theorie zal onder meer leiden tot een ander en beter toezicht op de banken. Dat betoogt prof.dr. Lex Hoogduin in zijn oratie als hoogleraar Complexiteit en onzekerheid in financiële markten en financiële instituties, op dinsdag 22 april aan de Rijksuniversiteit Groningen. De oratie en het daaraan voorafgaande symposium worden live uitgezonden via de RUG-website en www.lexhoogduin.com.

Voor Hoogduin is de economie geen systeem dat zich, als de natuur, laat leiden door kwantitatieve wetten. Veeleer is de economische wetenschap een beschrijving van de economische fenomenen die wij dagelijks zien optreden. Bovendien is de economie complex, in de zin dat niet alle informatie centraal op één punt aanwezig is maar juist verspreid over alle economische actoren. Deze twee noties maken nog altijd geen deel uit van het heersende macro-economische paradigma en dat zou wel moeten, zegt Hoogduin.

Antennes

Hoogduin stelt vast dat deze inzichten ook noodzakelijk zijn voor goed bestuur en toezicht op de financiële markten: ‘Als je eenmaal toegeeft dat die complexiteit en onzekerheid erbij horen, kun je daar wel degelijk instrumenten voor ontwikkelen. Een individuele bank is een complexe instelling, omdat de informatie niet op één plaats is. De calculeerbaarheid die risicomanagement veronderstelt, is beperkt. Maar als je nu toegeeft dat de situatie onzeker is en je weet dat je verrast kunt worden, dan kun je bijvoorbeeld zorgen dat er voldoende prikkels zijn om je niet te laten verrassen, antennes en informatiesystemen ontwikkelen die ervoor zorgen dat je alert bent, buffers creëren die zorgen dat je reactietijd hebt.’

Bankencrisis

Hoogduin licht dat toe aan de hand van het toezicht op de financiële sector na de financiële crisis van 2007/2008. Dat zou er op grond van deze theorie op een aantal punten wezenlijk anders uitzien dan feitelijk het geval is. ‘Zo zou er bijvoorbeeld veel minder nadruk worden gelegd op risicogewogen kapitaaleisen voor banken en veel meer op de leverage ratio - het balanstotaal van een bank ten opzichte van het eigen vermogen. Aan de mate waarin op het kapitaal kan worden ingeteerd, en de vraag of en hoe de leverage ratio daarna hersteld kan worden, zou veel meer belang worden toegekend. Ook zouden de beschikbare toezichthouders anders worden ingezet.’

Onderzoeksvragen

Hoogduin verwacht dat deze inzichten nieuwe vensters openen op een nog nauwelijks ontgonnen terrein in de economische wetenschap. ‘Er is een wetenschappelijke analyse mogelijk van de vraag hoe mensen, bedrijven en overheden omgaan met complexiteit en onzekerheid. En daar zijn vele interessante onderzoeksvragen open.’

Meer informatie

De oratie van prof.dr. Lex Hoogduin vindt plaats op dinsdag 22 april 2014 om 16.15 uur in de aula van het Academiegebouw, Broerstraat 5 te Groningen. De oratie en het daaraan voorafgaande symposium in de aula worden live uitgezonden via de RUG-website en ook via www.lexhoogduin.com