Vragenlijst voor sturing behandeling COPD alternatief voor longfunctiemeting

Patiënten met de chronische obstructieve longziekte COPD worden nu behandeld op basis van de meting van hun longfunctie. De longfunctie is weliswaar bepalend voor de ernst van de ziekte, maar heeft weinig relatie met de hoeveelheid klachten die mensen door hun COPD ervaren. Het meten van klachten en de gezondheidstoestand met behulp van een vragenlijst blijkt een geschikte methode voor het sturen van de behandeling van COPD in de dagelijkse praktijk, zo blijkt uit het promotieonderzoek van Janwillem Kocks. Ook blijkt de vragenlijst het ziektebeloop bij opname in het ziekenhuis goed te kunnen voorspellen. Op 1 juni 2011 promoveert Kocks aan de Rijksuniversiteit Groningen. 

De hoeveelheid klachten en de gevolgen daarvan op het leven wordt de gezondheidstoestand genoemd. Voor het bepalen van de gezondheidstoestand bij COPD zijn vragenlijsten ontwikkeld en gevalideerd. De Clinical COPD Questionnaire (CCQ) bestaat uit 10 vragen in drie categorieën: klachten, de functionele status (dat wat patiënten nog kunnen en doen) en de mentale status (hoe ze zich daarbij voelen). Tot nu toe werden de vragenlijsten meer voor wetenschappelijk onderzoek gebruikt, dan voor de behandeling van individuele patiënten. Kocks heeft onderzoek gedaan naar de voorwaarden en mogelijkheden om de behandeling van COPD te sturen op basis van de CCQ, in plaats van op longfunctie alleen.

Betrouwbaarheid

De eisen aan de kwaliteit van een vragenlijst zijn hoger voor gebruik bij de behandeling van individuele patiënten, dan voor het meten in onderzoeksgroepen. In zijn onderzoek ging Kocks de betrouwbaarheid van de CCQ na voor gebruik bij behandelingen op individueel niveau. Daarvoor vergeleek hij de scores van patiënten en dokters op de vragenlijst. Patiënten vulden de vragenlijst in vóór een bezoek aan de longarts. Na het consult vulde de longarts de vragenlijst in over de patiënt, zoals hij dacht dat de patiënt het ingevuld zou moeten hebben. Vervolgens werden de patiënten uitgebreid geïnterviewd en met deze gegevens werd een aantal longartsen en huisartsen gevraagd de vragenlijst in te vullen. Alle beoordelingen van de artsen werden vergeleken met die van de patiënten, waarbij gevonden werd dat de scores goed overeen kwamen. Kocks concludeert dat de CCQ betrouwbaar kan worden gebruikt voor individuele patiënten in de dagelijkse praktijk. Nederland lijkt op dit moment voorop te lopen met dit idee om de gezondheidstoestand, oftewel de ziektelast, te gebruiken als leidraad voor de behandeling van COPD.

Gezondheidstoestand gemeten

Het gebruik van de CCQ vragenlijsten tijdens een opname in het ziekenhuis voor een acute verergering van COPD (exacerbatie) is ook onderzocht. De gezondheidtoestand gemeten met de CCQ blijkt te voorspellen hoe snel mensen naar de intensive care overgeplaatst moeten worden, na ontslag opnieuw worden opgenomen, of komen te overlijden. Dit is in tegenstelling tot veel gebruikte metingen zoals het zuurstofgehalte in het bloed of benauwdheidsgevoel die het ziektebeloop in deze groep patiënten niet goed voorspelden. Kocks concludeert dat de hulpverleners veel extra en zinvolle informatie krijgen door de CCQ te gebruiken bij COPD patiënten met acute verergering.

Curriculum Vitae

Janwillem Kocks (Zwolle, 1980) studeerde geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en heeft vervolgens de opleiding tot huisarts gevolgd. Tijdens de opleiding tot huisarts heeft hij zijn promotieonderzoek uitgevoerd bij de afdeling Huisartsgeneeskunde en de onderzoeksgroep Groningen Institute for Astma en COPD (GRIAC) van het UMCG. De titel van het proefschrift van Kocks is “Towards health status guided care in COPD using the Clinical COPD Questionnaire.” Promotoren zijn T. van der Molen en H.A.M. Kerstjens. Kocks blijft werkzaam als huisarts in de Academische Huisartsenpraktijk Groningen en als onderzoeker bij de afdeling Huisartsengeneeskunde van het UMCG.

Noot voor de redactie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling persvoorlichting van het UMCG, bereikbaar op telefoonnummer (050) 361 22 00.