Atlaskaarten

Ubbo Emmius’ Rerum Frisicarum historia (Leiden 1616) bevat ook een kaart van zijn vaderland Oost-Friesland die hij zelf heeft samengesteld. Voor het maken van deze kaart hanteerde hij hetzelfde principe als voor zijn tekst: historische betrouwbaarheid. Ook in dit geval leidde dat tot polemiek.

Kaarten werden meestal apart gedrukt, dus niet als onderdeel van een katern. De koper van een boek kocht de losse katernen en liet vervolgens z’n aankoop inbinden in een band van eigen keuze. Dan werd de kaart meegebonden. Ook het inkleuren werd pas na de aankoop gedaan, met de hand. De inkleuring verschilt dus per exemplaar.

Hier zien we drie verschillende exemplaren van Ubbo’s kaart van Oost-Friesland en drie van het graafschap Oldenburg. Ze laten ook zien dat de kwaliteit van het inkleuren kon verschillen. De wisselende kwaliteit van inkleuringen komt ook ter sprake in een brief van Ubbo Emmius:

“Ik heb de exemplaren van de geografische kaart ontvangen die u me heeft gestuurd, hartelijk dank. Hier ken ik niemand die dit soort kaarten goed kan inkleuren. De gekleurde exemplaren die u heeft gestuurd, zijn redelijk goed, behalve de stadjes en dorpen, die eerder vuilgemaakt dan ingekleurd zijn. Ook de grenzen van de regio’s zijn nogal lomp gedaan en hier en daar onduidelijk. Als ik echt de tijd had, zou ik zelf een of twee exemplaren inkleuren zoals ik het zelf wil.” (Brief aan Otto Friedrich von Wicht d.d. Groningen, 2 januari 1600)