Ik hou van schrijven. Als kind maakte ik verhalen over honden of meisjes die Samantha heetten. Tegenwoordig gaat het over andere dingen, maar schrijven doe ik nog altijd. Inmiddels heb ik geleerd dat ik daarbij altijd meer kennis en ervaring kan gebruiken. En wie kan daar beter bij helpen dan een professional?

Gelukkig heeft de RUG elk jaar een gastschrijver: een schrijver die algemeen toegankelijke lezingen geeft en daarnaast werkcolleges verzorgt. De lezingen zijn informatief en gaan over het schrijfproces. In de werkcolleges mogen RUG-studenten zelf onder begeleiding aan de slag met schrijven. Dit jaar was de rol toebedeeld aan Marijke Schermer. Ze is bekend van romans als Noodweer (2016) en Liefde, als dat het is (2019), waarin de psychologie van de personages en hun onderlinge relaties centraal staan. Ook schrijft ze voor het theater. Afgelopen jaar (2022) speelde Familiespel, een tragikomedie over een samengesteld gezin.

Zijn jullie nou nog bezig?

Met acht studenten begonnen we aan de werkcolleges. Elke week, op maandag, zaten we twee uur samen om onze schrijfsels te bespreken. We kregen feedback van elkaar en van Marijke. Daardoor leerden we niet alleen door zelf te doen, maar ook door het werk en de opmerkingen van anderen. Regelmatig gebeurde het dat er rond 13:00 een geagiteerd docentenhoofd in de deuropening van het lokaal verscheen, dat vroeg of we bijna klaar waren. Dan was het college ongemerkt heel snel voorbijgegaan. 

We begonnen met de opdracht een personage ‘in actie’ op te voeren. Uit wat een personage doet en hoe die dat doet, kan je namelijk eigenschappen van het personage laten blijken. In de volgende colleges schreven we hierop verder. Sommige mensen hebben het personage uit het eerste college behouden, anderen zijn iets anders gaan doen. De één maakte een fantasieverhaal, de ander schreef gebaseerd op eigen ervaring, weer een ander liet zich inspireren door historische gebeurtenissen… Hoewel iedereen hele verschillende verhalen produceerde, konden we veel van elkaar leren, bijvoorbeeld door suggesties te doen voor het vervolg van een verhaal. We kwamen samen op ideeën die we alleen niet hadden bedacht. Sommige schrijfsels lagen dichter bij wat Marijke Schermer zelf schrijft dan andere. Toch had ze voor iedereen bruikbare tips. 

Schaken en sturen

Een paar dingen over schrijven kwamen zowel tijdens de lezingen als tijdens de colleges terug. Bijvoorbeeld: je hoeft niet aan het begin van het schrijfproces al te weten waar je verhaal naartoe gaat. Sommige schrijvers plannen alles in detail, maar Marijke Schermer niet. Aan het begin zijn haar personages schaakstukken, het spel kan nog alle kanten op. Ik vond het fijn om te horen dat zij op die manier werkt, want zo doe ik het ook: ik weet aan het begin nog niet hoe mijn verhaal zal eindigen. Ik dacht dat het beter was om alles van tevoren te bedenken, maar nu weet ik dat dat niet hoeft: iedereen heeft zijn eigen unieke schrijfproces. Er is geen ‘goed’ of ‘fout’.

We leerden ook dat een sterke tekst een combinatie is tussen ‘telling’ en ‘showing’. Je kan bijvoorbeeld over een personage zeggen: ‘hij was verlegen’, maar je kan het ook aan de lezer ‘showen’, bijvoorbeeld door het personage, zoals in onze startopdracht, iets op een bepaalde manier te laten doen. Als je dat kundig doet, zal een lezer zelf de conclusie trekken dat het personage verlegen is.

Ik vind het soms lastig om mijn lezers te sturen, omdat ik moeilijk kan voorspellen hoe mensen mijn teksten interpreteren. Ik heb door de feedback die ik in college kreeg veel geleerd over de impact van bepaalde tekstelementen, maar weet nu ook dat niet alle lezers je tekst zullen interpreteren zoals je wil. Iedereen denkt anders, dus je kan niet altijd iedereen in dezelfde richting sturen. 

Inspiratie in de trein

Een belangrijke inspiratiebron is het echte leven. Je bent vast wel eens een bijzonder type tegengekomen in de trein. Een schrijver doet er goed aan om deze intrigerende persoon te blijven volgen. Dat kan je letterlijk doen, maar misschien beter alleen in je hoofd. Zo kan een personage en/of een verhaal geboren worden. De werkelijkheid overkomt je, maar wat jou eraan opvalt is uniek. Schrijven is een werkelijkheid beschrijven én veranderen, door met jouw unieke blik de blik van anderen te beïnvloeden. 

De gastschrijver voor 2023 is inmiddels ook bekend gemaakt. Ontdek wie het is!

Wil je meer lezen van Jet? Zij schreef ook een blog over leeswijzers schrijven voor boekenclubs en over studeren met autisme en ADHD.