De impact van de COVID-19-pandemie moet nog duidelijk worden. Het effect van het virus, dat alle landen heeft getroffen, is nog niet zichtbaar. Maar één ding is al wel duidelijk: de crisis zal een blijvende invloed hebben op de wereldpolitiek. In de politieke wetenschap definiëren we meestal verschillende tijdperken die worden gekenmerkt door belangrijke gebeurtenissen:

• 1918 -1938 – het interbellum
• 1947 - Koude Oorlogperiode
• 1991 - periode na de Koude Oorlog
• 2001 - periode na 11 september

Na 2020 leven we in een post-COVID-19-wereld, waarvan de gevolgen ons nog vele jaren zullen achtervolgen en de wereldpolitiek zullen bepalen. Dit betekent ook dat de wereldwijde uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd, kunnen versnellen of veranderen. De reeds zichtbare concrete effecten kunnen in drie domeinen worden onder- verdeeld: (1) geopolitiek, (2) economie en (3) maatschappij.

Geopolitiek gezien zullen we te maken krijgen met grote verschuivingen. China, dat als eerste werd geconfronteerd met de gevolgen van de virusuitbarsting en de situatie vrij succesvol heeft aangepakt, neemt economisch gezien het voortouw. Tegelijkertijd moeten Europa en de Verenigde Staten hun blik naar binnen richten en beslissen hoe de gevolgen van de pandemie het best kunnen worden beperkt. Dit zal China een voorsprong geven en het geopolitieke machtsevenwicht in zijn voordeel kunnen verschuiven. De gevolgen van de pandemie voor Afrika zijn nog niet bekend, maar als de voorspellingen werkelijkheid worden, kunnen we verwachten dat dit continent met enorme problemen te maken krijgt als het gaat om het handhaven van politieke stabiliteit en het functioneren van economieën.

Economisch gezien zal COVID-19 tot grotere problemen leiden in landen met een grote informele sector. Een onderzoek van de VN stelt dat “in Afrika 85,8 procent van de werkgelegenheid zogenaamde informele werkgelegenheid is. Dat aandeel is 68,2 procent in Azië en het gebied rond de Stille Oceaan, 68,6 procent in de Arabische staten, 40 procent in Noord- en Zuid-Amerika en iets meer dan 25 procent in Europa en Centraal-Azië.” Deze regio’s zullen het hardst worden geraakt door de crisis. Aan de andere kant zien we momenteel positieve effecten op de CO2-uitstoot als gevolg van de verminderde mobiliteit. Deskundigen zeggen dat deze voordelen kortstondig zouden kunnen zijn. Om de financiële stabiliteit te herstellen, zouden landen kunnen proberen hun CO2-uitstoot te verhogen. Samengevat kunnen we stellen dat de volgende wereldwijde financiële crisis en de daarmee gepaard gaande gevolgen voor het klimaat en de wereldvrede ernstig kunnen zijn.

Daarnaast zien we op dit moment hoe technologiebedrijven op basis van gegevens oplossingen kunnen bieden om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Deze technologische ontwikkelingen kunnen echter op de lange termijn gevolgen hebben voor de gegevensbescherming. Tot slot, als er regels voor social distancing blijven bestaan, zal dit permanente culturele gevolgen hebben voor de manier waarop we met elkaar omgaan. We hebben gezien hoe globalisering en digitale anonimiteit al gedeeltelijk hebben geleid tot een verminderde empathie voor anderen. Wat zijn de empathische gevolgen van social distancing?

Leven in een post-COVID-19-wereld zal heel anders zijn dan wat we gewend waren. De wereldwijde uitdagingen zullen veranderen. Voor ons is dit een oproep om onze prioriteiten en de aanpak van wereldwijde uitdagingen die we aan willen gaan, opnieuw te evalueren. Iedereen zal moeten helpen om deze toekomstige problemen op te lossen.

Dit artikel verscheen in Verbindt zomer 2020.

Prof. dr. Andrej Zwitter is decaan van Campus Fryslân en professor in Governance en Innovation.