Petrus Camper (1722-1789)

Petrus Camper werd in 1722 in Leiden geboren als zoon van een geleerd en rijk predikant. Hij was een veelzijdige jongeman, geïnteresseerd in architectuur, tekenen, meubelmaken en wiskunde. Zijn studie volgde hij aan de Leidse universiteit waar hij een brede wetenschappelijke opleiding kreeg.

Door de colleges van ’s Gravesande en Van Musschenbroek maakte hij uit de eerste hand kennis met de theorie en methoden van de nieuwe experimentele fysica. Camper had een brede wetenschappelijke belangstelling, maar zijn voornaamste interesse ging uit naar de geneeskunde. De Leidse medische faculteit behoorde sinds Boerhaave tot de meest vooraanstaande in Europa. De lessen anatomie van Bernhard Albinus en botanie van Adriaan van Rooyen zijn dan ook zeer belangrijk geweest voor de wetenschappelijke vorming van Petrus Camper.

Na een wetenschappelijke reis door Engeland en Frankrijk werd Camper in 1749 het hoogleraarschap aan de Universiteit van Franeker aangeboden. Vanaf 1756 doceerde hij zes jaar in Amsterdam, waarna hij in 1763 naar Groningen verhuisde om er hoogleraar theoretische geneeskunde, anatomie, chirurgie en botanie te worden.

Net als in Franeker en Amsterdam probeerde hij ook in Groningen zijn studenten de best mogelijke opleiding te geven. Camper stond bekend als een uitstekend spreker, die de zaken op een heldere en levendige manier kon uitleggen. Hij ondersteunde zijn onderwijs bovendien met practica en met tekeningen, die hij zelf maakte. Tijdens zijn hoogleraarschap in Groningen was het aantal afgestudeerden bijna driemaal zo hoog als in het voorgaande decennium.

De veelzijdigheid van Camper uitte zich op talloze gebieden. Hij was ten eerste een uitstekend medicus, zowel theoretisch als praktisch en zijn belangrijkste verdienste lag op het gebied van de chirurgie en obstetrie. Hij ijverde ervoor deze specialismen een goede anatomische basis te geven.

Zijn voornaamste bijdrage ligt echter op het gebied van de vergelijkende anatomie, een wetenschap die hem zijn hele leven heeft bezig gehouden. Terwijl veel tijdgenoten de classificatie van het dierenrijk baseerden op waarneembare uiterlijke kenmerken was voor Camper de inwendige structuur van diersoorten essentieel. Hij deed onderzoek naar de overeenkomsten in skeletten van gewervelden, zowel mens als dier, waarmee hij de basis legde van de zoölogie. Ook deed hij onderzoek naar menselijke rassenverschillen op grond van anatomische secties en schedelmetingen.

Camper behoorde tot de bekendste Nederlandse wetenschappers van de achttiende eeuw en zijn tijdgenoot Goethe noemde hem 'ein Meteor von Geist, Wissenschaft, Talent und Thätigkeit'.

Film en audio-interview over Petrus Camper

In een korte film en een uitgebreid audio-interview, opgenomen ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van de Rijksuniversiteit Groningen, vertellen prof. dr. Mart van Lieburg en prof.dr. Bart Ramakers over deze veelzijdige medicus: Petrus Camper.