Initiatief PvdA

De PvdA gaat de uitdaging aan

Waarom deze notitie van de PvdA over de Veenkoloniën?

Als we praten over de Veenkoloniën dan betreft het gebied Oost-Groningen en Zuidoost-Drenthe en een deel van Nedersaksen. Hier is de geschiedenis sterk verweven met de ontginning van het veen. De erbarmelijke leefomstandigheden van de veenarbeiders heeft in het Nederlandse deel een belangrijke basis gelegd voor de ontwikkeling van socialisme en sociaal-democratie. De ontwikkeling van de werkgelegenheid in het gebied vertoont nog steeds een achterstand bij de rest van Nederland. De zorg om de toekomstige werkgelegenheid is groot. Ondanks deze achterstand biedt het gebied ook vele kansen voor de regio die vragen om een grensverleggende aanpak.

De PvdA wil deze, op de toekomst gerichte uitdaging aangaan.

Juist nu, aan het begin van de periode waarin het programma van de noordelijke provincies "Kompas voor de toekomst" zal worden uitgevoerd wil de PvdA een stimulans geven aan de ontwikkeling van goede plannen voor de Veenkoloniën.

Daarvoor stelt de PvdA voor een Mansholtleerstoel in te stellen bij de Rijksuniversiteit Groningen. Mansholt heeft als noordelijk politicus en landbouwer onmiskenbaar zijn stempel gezet op de vernieuwing van de agrarische bedrijfstak en de leefbaarheid van het platteland. De leerstoel moet de relatie tussenvernieuwing, sociaal-economische ontwikkeling en politiek sturing een stevige wetenschappelijke basis geven. Ze moet werken als katalysator voor intensieve samenwerking tussen de noordelijke agro-industrie en onderzoeksinstellingen op het gebied van productinnovatie en informatietechnologie.

Wat moet er gebeuren

Voor de PvdA staat de leefbaarheid van het gebied voorop. Om die leefbaarheid goed overeind te houden zullen daarom nu de kansen moeten worden benut. Er is niet één oplossing voor de Veenkoloniën. De kansen liggen in een samenhangend stelselvan plannen met aandacht voor landbouw en natuur, voor nieuwe ontwikkeling van bedrijvigheid, voor het behoud van cultuurhistorische waarden naast nieuwbouw, kortom een aanpak voor het woon-, werk- en leefklimaat.

De PvdA gaat ervan uit dat de agrarische sector als belangrijke economische factor een onontbeerlijke rol blijft spelen in het Veenkoloniale gebied. Maar er is sprake van verandering. De inkomenssubsidies voor boeren vanuit Europa zullen naar verwachting verder afnemen. De positie van het aardappelzetmeel staat onder druk door concurrerende graanzetmelen. De consument vraagt om schonere productiemethoden. Tegelijkertijd worden er steeds meer maatschappelijke claims gelegd op de ruimte. De druk op de landbouw neemt ook toe doordat de maatschappij steeds hogere stelt aan de milieueisen in de landbouw. Dit geeft in de toekomst een, meer extensieve vorm van bedrijfsvoering. De samenstelling van de bevolking verandert hierdoor. De oude sociale samenhang van verenigingen dorpsbelangen en maatschappelijke en kerkelijke verbanden worden verbroken.

De PvdA erkent deze veranderingen en daarmee de noodzaak naar nieuwe kansen te zoeken.

Innovatie in bedrijvigheid

Stimuleren van nieuwe, kleinschalige en schone bedrijfjes is voorwaarde voor een blijvend woon- en werkklimaat. De PvdA wil dat Europese subsidies beschikbaar komen om goede plannen voor het Veenkoloniale gebied ook te kunnen realiseren. Het Veenkoloniale gebied beschikt over voor Nederland unieke cultuurhistorische kwaliteiten. Deze moeten worden benut door de ontwikkeling van meer toeristische bedrijvigheid.

Kleinschalige en schone bedrijvigheid moet zich buiten de agrarische kernzones kunnen vestigen. Steun kan worden gegeven in de vorm van economische adviesbureaus vanuit het bedrijfsleven, banken en overheid.

Elektronische snelweg en glasvezelkabels maken het in toenemende mate mogelijk op enige afstand van de klant of toeleverancier een bedrijf uit te oefenen. Nieuwe bedrijvigheid die hiervan gebruik maakt, versterkt de economische draagkracht zonder aantasting van de omgeving.

Dus:

• Stimuleren van nieuwe, kleinschalige bedrijvigheid
• Gebruik maken van nieuwe vormen van informatietechnologie en telewerke n
• Ontwikkeling toerisme.

Nieuwe functies

De unieke cultuurhistorische kwaliteit van het gebied biedt bij uitstek kansen voor de uitbouw van toeristische bedrijvigheid. Toerisme en recreatie kunnen ook worden uitgebouwd door inrichting van aaneengesloten natuurgebieden. De PvdA denkt aan groene en aan blauwe zones van Drenthe tot aan Duitsland en van Bargeveen tot aan Westerwolde. De PvdA wil actieve ondersteuning van samenwerkende landbouwbedrijven met een recreatiefunctie, in de vorm van bij- en omscholingsprogramma's.

Natuurontwikkeling en natuurbehoud moeten samen met en door de landbouw worden uitgevoerd tegen een redelijke betaling aan de boeren. Europees en nationaal zal er geld moeten komen voor natuurontwikkeling en landschapsonderhoud door boeren.

Functieverandering van landbouwgrond naar natuur, bos, woongebied of nieuwe bedrijvigheid vindt plaats in overleg met de boer-grondeigenaar. De boer-grondeigenaar krijgt een actieve rol toebedeeld bij bijvoorbeeld de inrichting van nieuwe landgoederen, de opzet van woningbouw, schone bedrijvigheid als hij wil meewerken aan een andersoortig gebruik van landbouwgrond en voormalige agrarische bedrijfsgebouwen.

Door een goede inpassing van nieuwe vormen van bouwen kan, ook in het landelijk gebied wonen en werken plaatsvinden, zonder dat cultuurhistorische waarden van de dorpen en het landschap worden aangetast.

Dus:

• Ontwikkeling van aaneengesloten natuurgebieden
• Nieuwe landgoederen, ook met wonen en schone bedrijvigheid
• Inkomensondersteuning van boeren voor natuurontwikkeling en landschapsonderhoud .

Uitdaging voor de landbouw en de agro-industrie

In het Veenkoloniale gebied zal ruimte moeten blijven voor de landbouw. De PvdA is niet bang voor een beperkte vermindering van het landbouwareaal, mits binnen een soort van agrarische hoofdstructuur de landbouw zich zal kunnen ontwikkelen tot een duurzame, concurrerende sector.

Avebe is de motor van de fabrieksaardappelteelt. Alleen verdere productontwikkeling kan de toekomst van deze industrie en daarmee de werkgelegenheid veilig stellen. Op dit terrein is de Avebe deskundige bij uitstek. Avebe past haar bedrijfsstructuur aan bij een meer marktgerichte oriëntering. Brussel en Den Haag zullen Avebe voldoende kans moeten bieden voor deze noodzakelijke aanpassingen. Een voortzetting van de huidige Europese subsidies voor een langere periode vindt de PvdA noodzakelijk. Avebe zal echter onversneden duidelijk moeten maken, hoe zij het voortbestaan binnen het Veenkoloniale gebied na deze periode veilig stelt. Op termijn zal het zetmeelconcern de eigen broek moeten ophouden.

Het toeleveringsgebied voor Avebe strekt zich uit over de grenzen van de Veenkoloniën heen. Bij het zoeken naar oplossingen voor de toekomst van het gebied is samenwerking met partners in Duitsland belangrijk.

Maar ook nieuwe teelten en productieketens moeten worden ontwikkeld. Kennis vanuit de gehele agro-industrie moet daar een centrale rol bij vervullen.