Klimaatverandering, het coronavirus en de economie | Klaus Hubacek

Het grootste wereldwijde milieuprobleem van dit moment is klimaatverandering door koolstofuitstoot. Om de koolstofuitstoot terug te dringen en ons aan de klimaatverandering aan te passen, moet de transformatie naar een duurzame samenleving op verschillende manieren worden ondersteund.

_{Tekst: Henrietta Doe, afdeling Communicatie, Rijksuniversiteit Groningen}

De coronapandemie toont aan dat de huidige economie niet schokbestendig is (d.w.z. ingesteld op flexibiliteit bij rampzalige gebeurtenissen), en ook niet duurzaam, gezien de grootschalige uitstoot en het grootschalige verbruik van grondstoffen. Een crisis is echter een uitgelezen kans om verandering tot stand te brengen. Nu overheden lockdowns instellen om de pandemie in te dammen, blijkt uit cijfers dat de industriële bedrijvigheid, het vervoer en de vraag naar elektriciteit spectaculair afnemen. ‘De CO2-reductie die dit waarschijnlijk met zich meebrengt, heeft echter nog steeds weinig of geen effect op het bereiken van de klimaatdoelen, omdat we daarvoor enkele jaren achter elkaar soortgelijke reducties nodig hebben,’ aldus Klaus Hubacek, milieueconoom en hoogleraar aan de Faculty of Science and Engineering van de Rijksuniversiteit Groningen.

De wereldwijde CO2-uitstoot zou de komende tien jaar jaarlijks moeten afnemen met ruim zes procent – ruim 2,2 miljard ton CO2 per jaar – om zo de opwarming van de aarde beperkt te houden tot 1,5 °C boven het pre-industriële niveau (IPCC, 2018). Het is lastig te bedenken hoe we dat voor elkaar krijgen zonder grootschalige structurele veranderingen en zonder de huidige enorme ongelijkheid binnen landen en tussen landen uit het oog te verliezen.

Een ander aspect van de huidige crisis is de snelheid waarmee sommige milieuaspecten zijn hersteld door de afgenomen economische bedrijvigheid. Coronagerelateerde economische stimuleringsplannen moeten gekoppeld worden aan klimaat- en andere milieudoelstellingen in de EU en de VS om de economie te transformeren. Hubacek doet op dit moment onderzoek naar de economische schade van de coronacrisis en het effect daarvan op de wereldwijde CO2-uitstoot. Als lid van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) levert hij met zijn werk rechtstreeks input voor de klimaatonderhandelingen. Daarnaast houdt hij zich bezig met emissieberekeningen voor wereldsteden, waarbij hij de maatschappelijke gevolgen van klimaatbeleid en CO2-heffingen beoordeelt, met name in relatie tot de hoge kosten voor arme gezinnen (om reacties als de gelehesjesprotesten in Frankrijk te voorkomen) en de gevolgen van de aanstaande energietransitie voor de werkgelegenheid).

Een dergelijke transitie naar duurzaamheid kan op universitair niveau betekenen dat er beleid wordt gemaakt voor het verkleinen van de CO2-voetafdruk en voor institutionele veranderingen op het gebied van de prioritering van onderzoeks- en onderwijsagenda's. De Rijksuniversiteit Groningen wil een CO2-neutrale universiteit zijn en haar Green Office is op dit moment bezig met het ontwikkelen van nieuwe plannen voor de Roadmap 2020-2025.

Meer informatie

• Klaus Hubacek
• Referentie: IPCC, 2018: Global warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, en T. Waterfield (red.)]. Ter perse.