Promotie F.A. (Frits) Boom

Sterility assurance of aseptic handling

Basics, improvements and recommendations

Microbiële besmetting geneesmiddelen in ziekenhuisapotheek

Het proefschrift van Frits Boom gaat over het verlagen van de kans op besmetting van geneesmiddelen met micro-organismen (bacteriën) tijdens aseptische handelingen in de ziekenhuisapotheek.

Boom: 'Geneesmiddelen die als een injectie worden toegediend, moeten vooraf vaak een bewerking ondergaan. Dat kan een eenvoudige bewerking zijn, zoals het optrekken van een steriele vloeistof uit een flacon in een injectiespuit of een complexe bewerking, waarbij meerdere steriele vloeistoffen worden samengevoegd. Tijdens de bewerking moet het product steriel blijven. Zowel eenvoudige als complexe bewerkingen heten aseptische handelingen. Verpleegkundigen op verpleeg- en behandelafdelingen doen vooral eenvoudige aseptische handelingen. Complexe aseptische handelingen worden meestal gedaan in de ziekenhuisapotheek door voor deze werkzaamheden opgeleide apotheek medewerkers. 

Dit proefschrift gaat over het verlagen van de kans op besmetting van geneesmiddelen met micro-organismen (bacteriën) tijdens aseptische handelingen in de ziekenhuisapotheek. De aseptische handelingen worden dan uitgevoerd in een kast waardoor continue steriele lucht stroomt. Deze kast en alle items die hierin gebracht worden zijn potentiële besmettingsbronnen. Via een systematische analyse hebben wij het risico op besmetting door al deze bronnen onderzocht. Ook zijn de maatregelen, die deze risico’s kunnen verminderen, via een door ons ontwikkeld model beoordeeld op effectiviteit. Ons onderzoek laat zien dat micro-organismen voornamelijk in de kast gebracht worden via het oppervlak van materialen zoals ampullen en flacons, zelfs nadat deze zorgvuldig zijn gedesinfecteerd. In de kast kunnen ampullen en flacons het werkblad en de steriele handschoenen van de persoon die de aseptische handeling uitvoert, besmetten. Vervolgens kunnen besmette handschoenen door aanraking (touch) kritische oppervlakken* besmetten en daardoor het product. De belangrijkste maatregelen om dit te voorkomen zijn het laag houden van het besmettingsniveau van de handschoenen en een goede aseptische ‘non-touch’ techniek.  Aseptische handelingen worden gecontroleerd met microbiologische controles. Dit proefschrift laat resultaten zien van deze controles in 40 ziekenhuisapotheken en beschrijft methodes om de resultaten te evalueren en te beoordelen. Met microbiologische controles kunnen niet alle oorzaken van besmetting worden gecontroleerd. Daarom pleiten wij voor aanvullende controles, zoals het regelmatig auditen van medewerkers die aseptische handelingen uitvoeren.'   

*       Kritisch oppervlak is een oppervlak dat in contact komt met een steriele vloeistof.

Promotors: Prof.dr. D.J. Touw en Dr. R.P.H. le Brun