Geavanceerde instrumentatie en Data Science en Virtual Observatories

Geavanceerde instrumentatie

Sterrenkunde is een empirisch gedreven wetenschap en toegang tot moderne waarneemfaciliteiten is cruciaal om vooruitgang te boeken. De Rijksuniversiteit Groningen bevindt zich in de unieke situatie dat ze in de buurt ligt van twee instituten die instrumenten van wereldklasse produceren voor astronomie op de grond en in de ruimte: Nederlands Instituut voor Ruimteonderzoek (SRON) in Groningen en het Nederlands Instituut voor Radioastronomie (ASTRON).

Onderzoekers van het Kapteyn Sterrenkundig Instituut zijn actief betrokken bij de bouw van instrumenten voor grote grondtelescopen en satellieten, vaak in samenwerking met de andere Nederlandse sterrenkundige instituten (NOVA Astronomie) en met SRON, ASTRON en andere partners. Onderzoekers op dit gebied moeten vaak hun eigen geavanceerde instrumenten ontwikkelen en een breed spectrum aan verschillende vaardigheden verwerven. Ze vervullen taken van wetenschappers, maar moeten zich ook bewust zijn van taken van ingenieurs en managers.

Data Science

Deze instrumenten leiden over het algemeen ook tot de productie van grote hoeveelheden gegevens, en het is van cruciaal belang dat deze gegevens zodanig worden behandeld dat wetenschappers de gegevens kunnen verkennen en gebruiken op manieren die volgens hen vruchtbaar zijn voor hun onderzoek.

De verwerking van deze enorme datasets (vaak door gedistribueerde gemeenschappen) vereist innovatieve modellering en nieuwe abstracties van de informatie-inhoud. Astronomische onderzoeken zijn vaak wereldwijde inspanningen waarbij medewerkers op veel plaatsen de verwerkte gegevens en afgeleide resultaten moeten delen, valideren en combineren. Het Kapteyn Instituut huisvest het OmegaCEN astronomisch datacentrum voor widefield imaging dat expertise in astronomische informatietechnologie bundelt.

Strategie instrumentatie Kapteyn Instituut

De strategie van het Kapteyn Instituut op het gebied van instrumentatie bestaat uit:

• Toegang tot geavanceerde telescopen en instrumenten. De Kapteyn-staf heeft toegang tot een breed scala aan observatiefaciliteiten, waaronder die van ESO (bijv. VLT, La Silla, evenals ALMA/APEX), ESA (bijv. JWST, Gaia, Herschel, Spitzer, Chandra, XMM-Newton, HST), de Isaac Newton Group (WHT, INT), en radiotelescopen wereldwijd (bijv. LOFAR, WSRT, VLA,GMRT, VLBA/EVN, MeerKAT).

• Ontwikkeling van nieuwe instrumenten. In de sterrenkunde zijn de meeste belangrijke nieuwe ontdekkingen het resultaat van nieuwe geavanceerde instrumenten. Betrokkenheid bij nieuwe instrumenten zorgt voor een voorsprong. Kapteyn medewerkers hebben een leidende rol in veel instrumentatieprogramma's voor verschillende state-of-the-art waarneemfaciliteiten, waaronder WEAVE, 4MOST, LOFAR, EELT/MICADO, en Euclid. Kapteyn is met name nauw betrokken bij de ESFRI 'Landmark' instrumentatie, de European-Extremely Large Telescope en SKA.

Projecten

Hier is een overzicht te vinden van de projecten waarbij het Kapteyn Instituut betrokken is.