Partijgeschiedenis

Emile A.R. Ratelband stond begin 2002 in Nederland vooral bekend als ‘entertrainer’: zijn onorthodoxe combinatie van training en vermaak (entertainment), waarmee hij mensen – vaak met de kreet ‘tsjakka!’ – aanmoedigde om te bereiken wat ze eigenlijk wilden en uitdagingen in hun leven aan te gaan. Hij toonde sympathie voor Pim Fortuyn en zijn gedachtegoed, maar kreeg geen plaats op de kandidatenlijst van de Lijst Pim Fortuyn (LPF). Op 22 november 2002 werd hij door de voorzitter van Leefbaar Nederland, Jan Jetten, voorgedragen als lijsttrekker van deze partij voor de Tweede Kamerverkiezingen van 22 januari 2003. Toen het partijcongres op 8 december met een miniem verschil echter de voorkeur gaf aan een andere kandidaat, besloot Ratelband met een eigen lijst aan de verkiezingen deel te nemen.

Omdat Ratelband te laat was om zijn naam te laten registreren door de Kiesraad, nam hij deel als lijst 16. Op de lijst stonden actieve leden van Leefbaar Nederland zoals op de derde positie de zojuist afgetreden voorzitter Jetten; maar ook Emile P. Esajas (nummer twaalf), die in 2002 nog op de lijst van de Vrije Indische Partij had gestaan (op de zesde plaats); en Rob M. Brockhus (nummer 21), die in 1998 op de lijst van het Kiezers Collectief de negende plaats had ingenomen en vanuit de Sociale Databank zich met maatschappelijke problemen bezig hield.

Ratelband wilde geen partij maar een beweging of een netwerk stichten. In plaats van zich vast te leggen op een programma zou de beweging haar programma voortdurend aanpassen: ‘Wij wijken af van alle andere partijen, omdat wij voortdurend de mening van de Nederlanders willen laten horen over alle zaken die er spelen’, via internet en interne stemmingen op de website. Dit dynamisch populisme (zo zou men het kunnen noemen; of: democratisch radicalisme) doet enigszins denken aan het Kiezers Collectief dat in 1998 aan de verkiezingen meedeed maar vervolgens weinig van zich liet horen.

Het verkiezingsprogramma van Ratelband bevatte een aantal originele ideeën, zoals het voorstel Nederland op te delen in grotendeels zelfverzorgende dorpsgemeenschappen van 25.000 inwoners, met een zelf gekozen bestuur (inclusief de burgemeester) en eigen belastingheffing. Daarnaast wilde de partij de immigratie beperken, woon- en zorgverblijven voor ouderen in warme ontwikkelingslanden financieren, op godsdienst gebaseerd onderwijs afschaffen en op school ‘omgangskunde’ onderwijzen. Van een expliciete ideologie was geen sprake.

Veel tijd om een ideologie te articuleren had de partij natuurlijk niet. Voor een campagne was evenmin veel tijd, al reisde Ratelband het hele land af om spreekbeurten te houden. De televisiespot was eveneens op zijn persoon gericht, maar bevatte ook inhoudelijke standpunten zoals deprivatisering van de NS, teruggave van het ‘kwartje van Kok’ bij de benzinepomp, kleinere scholen en hogere AOW.

De campagne kostte niet veel meer dan 30.000 euro. Een formele partijorganisatie bestond evenmin, maar naar schatting boden 1250 burgers steun in de campagne  (e-mail Ratelband, 20 augustus 2003).

Op de Lijst Ratelband stemden bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 januari 2003 9045 kiezers (0,09%).