CDA jaaroverzicht 1980

Uit: L. Koeneman, 'Greep uit de politieke gebeurtenissen in Nederland gedurende het jaar 1980', in: I. Lipschitsch (red.), Jaarboek 1980 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1981), 117-131, aldaar 119-120.

Naar aanleiding van de gang van zaken rond de modernisering van de NAVO-kernwapens verscheen op 15 januari 1980 een gezamenlijke verklaring van CDA-voorzitter Piet Steenkamp en de voorzitters van Katholieke Volkspartij (KVP), Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en Christelijk-Historische Unie (CHU). In deze verklaring stelden zij het kabinet verantwoordelijk voor de onheldere afloop van het kernwapendebat. De voorzitters maakten het kabinet het volgende verwijt: 'Teleurstelling is er over het feit dat het kabinet het eigen voortbestaan inzet van het debat maakte op een moment dat de zaak zelve nog onhelder was. Hierdoor is de indruk ontstaan dat de eigen positie belangrijker was dan het verschaffen van duidelijkheid over een zaak waarover het parlement te beslissen had.' In een reactie stelde premier Dries van Agt dat de verklaring wat te pittig gesteld was. Hij wees op de medeverantwoordelijkheid van de Tweede Kamerfractie van het CDA voor de Nederlandse opstelling in de kwestie van de nieuwe kernwapens.

Tijdens de reis van premier Van Agt naar Indonesië, verklaarde hij in een interview zich bij de Kamerverkiezingen van 1981 beschikbaar te zullen stellen als lijsttrekker van het CDA. Het premierschap wilde hij zo mogelijk voortzetten.

Binnen het CDA stuitten deze uitspraken op kritiek, aangezien men daar vond dat het lijsttrekkerschap van het CDA open moest blijven tot na de fusie van KVP, ARP en CHU in oktober 1980.

In juni droeg het presidium van het CDA Piet Bukman unaniem voor als nieuwe voorzitter van het CDA, en opvolger van Steenkamp. Bukman was lid van het partijbestuur van de ARP.

Op 13 augustus werd het ontwerpverkiezingsprogram van het CDA gepubliceerd, met als titel: 'Om een zinvol bestaan'. Op 28 juni zijn delegaties uit KVP, ARP en CHU het eens geworden over het CDA-beginsel-programma. Ook werd men het eens over de statuten van het CDA.
Op 11 oktober is de fusie tot stand gekomen tussen ARP, CHU en KVP. Hiermee is het CDA qua ledental de grootste partij in Nederland geworden. CDA-voorzitter Steenkamp werd opgevolgd door de Bukman.

Werkgroep Niet bij brood alleen

De werkgroep Niet bij brood alleen (NBBA) kwam in het najaar 1979 voor het eerst in de publiciteit. Ze hield zich toen vooral bezig met de grondslag van het CDA en toetste het beleid van partij en fractie aan het gelijknamige CDA-verkiezingsprogramma. De werkgroep telde zo'n 350 leden, voornamelijk uit de kring van de ARP. In januari kritiseerde de werkgroep in een brief aan het partijbestuur de gang van zaken rond het kernwapendebat. Op 15 maart vond in Dronten het eerste congres plaats van de werkgroep NBBA. Tijdens dit congres uitte CDA-voorzitter Steenkamp harde kritiek op het optreden van de werkgroep. Een van de belangrijkste wensen van de werkgroep op dit congres was een voorkeursuitspraak van het CDA voor de PvdA tijdens de komende verkiezingscampagne. Op 28 maart vond er een gesprek plaats tussen CDA-bestuur en leden van de werkgroep. Hier verzette het CDA-bestuur zich tegen het bestaan van de werkgroep en tegen het aantrekken van niet CDA-leden.

In juni schreef het bestuur van de werkgroep NBBA in een brief aan de leden, dat het nog te vroeg was om te beslissen over het oprichten van een nieuwe partij. Het bestuur vond het verstandiger om eerst de nodigde pogingen te ondernemen het CDA in een meer radicaal-evangelische richting te sturen. In juli bleek uit een peiling onder de (inmiddels) ongeveer duizend leden dat een meerderheid van de leden van de werkgroep NBBA voorlopig binnen het CDA wilde blijven opereren. Ongeveer 35% was van mening dat er een nieuwe partij opgericht zou moeten worden. Men wilde zich binnen het CDA nog kritischer opstellen dan voorheen. In november hield het bestuur van NBBA een enquête onder de leden met de vraag of men binnen het CDA wilde blijven of een nieuwe partij wenste op te richten. Opnieuw bleek een meerderheid lid te willen blijven van het CDA. Een minderheid ging met Evangelisch Progressieve Volkspartij (EPV), de Groep van 80 en Christen Democraten Unie (CDU) verder aan de tafel zitten om een nieuwe partij te vormen. Hiermee was het einde van NBBA een feit.