CD jaaroverzicht 1995
Uit: J. Hippe, P. Lucardie en G. Voerman. 'Kroniek 1995. Overzicht van de partijpolitieke gebeurtenissen van het jaar 1995' in: G.Voerman (red.), Jaarboek 1995 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (Groningen 1996), 14-91, aldaar 27-30.
Inleiding
Na de verkiezingssuccessen van 1994 viel het jaar 1995 voor de CD tegen. Naast electorale concurrentie kreeg de partij van J.G.H. Janmaat bovendien te kampen met juridische tegenslagen.
Provinciale Statenverkiezingen
Bij de Provinciale Statenverkiezingen verloren de Centrumdemocraten een zetel in Utrecht, maar wonnen - op het nippertje - een restzetel in Noord-Brabant, terwijl de zetels in Noord- en Zuid-Holland gehandhaafd bleven. Het totaal aantal zetels bedroeg drie, evenals in 1991 (zie tabel 1). Concurrentie met de van de CD afgesplitste Burgerpartij Nederland en Nederlands Blok alsmede met de soortgelijke partij Patriottisch Democratisch Appèl en de radicalere Centrumpartij '86 (CP'86) verklaren waarschijnlijk deze stagnatie van de partij; ten opzichte van de Tweede-Kamerverkiezingen 1994 leed de partij van Janmaat zelfs duidelijk verlies: van 2,5% naar 1% van de uitgebrachte stemmen (evenveel als in 1991 bij de Statenverkiezingen). Overigens behaalde geen van de concurrenten een zetel.
De CD weet haar geringe succes vooral aan het optreden van VVD-leider Bolkestein tegen het vreemdelingenbeleid. Een fusie met de afgesplitste groeperingen leek de Centrumdemocraten weinig aantrekkelijk. Ook afzonderlijk waren lang niet alle dissidenten die terug wilden keren tot de moederpartij, daar welkom. De fusiecommissie van de CD - al lange tijd in functie - achtte samenwerking met CP'86 wel een serieuze optie, maar tegelijkertijd niet verstandig vanwege de juridische problemen waarmee beide partijen in 1995 te kampen hadden.
Vanwege het geringe aantal Statenzetels zag de CD haar hoop op een senaatszetel in rook opgaan. Het bestuur raadde de drie Statenleden aan, in mei op de lijst van de VVD te stemmen vanwege het - in zijn ogen - verwante standpunt over immigratie van Bolkestein.
Rechterlijke uitspraken
Op 28 maart 1995 veroordeelde het gerechtshof van Den Haag in hoger beroep Janmaat, mevr. W.B. Schuurman en de CD zelf tot boetes van respectievelijk 2000, 1000 en 5000 gulden (waarvan de helft voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar) wegens aanzetten tot haat, rassendiscriminatie en opzettelijke belediging (zie Jaarboek 1994 DNPP, blz. 30-31). Janmaat en Schuurman hadden zich hieraan schuldig gemaakt in radio- en televisie-uitzendingen van de CD in de periode 1989-1993. Het Hof bevestigde hiermee de uitspraken van de rechtbank in 1994, maar verminderde de straffen.
Op 31 juni 1995 veroordeelde het gerechtshof van Arnhem het raadslid H. Selhorst tot zes maanden gevangenisstraf wegens handel in hard drugs. Hiermee werd het oordeel van de rechtbank bevestigd. Selhorst werd daarop door de CD geroyeerd, maar behield vooralsnog zijn zetel in de Arnhemse gemeenteraad.
Het in 1994 wegens fraude en wapenbezit veroordeelde en daarop geroyeerde Purmerendse raadslid R. van der Plas werd in november vrijgesproken van de aanklacht wegens mishandeling van de schrijver A. Venema.
Afsplitsing?
In juni 1995 trachtten voormalige leden van CD en CP'86 een nieuwe extreem-rechtse partij op te richten, de Fundamentalistische Arbeiderspartij (FAP). Eén van hen was J. Janszen, in 1994 voor de CD in de gemeenteraad van Heerlen gekozen. Ook de leider van het Actiefront Nationaal-Socialisten, E. Homan, zou bij de FAP betrokken zijn. De oprichters vonden de CD te gematigd en vreesden dat ook de CP'86 zich onder druk van een dreigend verbod zou gaan matigen dan wel opheffen. Het woord 'fundamentalistisch' in de naam wekte echter misverstanden, deelden oprichters C. Kusters en Homan later mee, zodat de naam veranderd werd in 'FAP Arbeiderspartij'. Als voorbeeld diende de in Duitsland verboden Freiheitliche Arbeiterpartei, eveneens afgekort als 'FAP'. Onduidelijk bleef of de nieuwe partij meer zou worden dan een papieren constructie.
Optreden in gemeenteraden
In de maand november veroorzaakten raadsleden van de CD commotie bij de begrotingsbehandelingen in de raden van Den Haag, Hoorn, 's Hertogenbosch, Rotterdam en Utrecht met racistische opmerkingen en beledigingen aan het adres van de raad en het college van Burgemeester en Wethouders. In 's Hertogenbosch kwam partijleider Janmaat zijn raadslid daarbij ondersteunen met een spandoek waarop de tekst 'CD vindt ook dit college zakkenvullers' te lezen was. In Rotterdam en Hoorn leidden racistisch getinte uitlatingen van de CD-leden tot schermutselingen met verontwaardigde raadsleden van andere partijen. Raadsleden van de CD deden overigens ook op andere wijze van zich spreken. In oktober werd een - intussen al uit de partij getreden - raadslid in Leiden voor de zesde maal aangehouden wegens exhibitionistisch gedrag. In Heerlen werd het voormalig raadslid Janszen - inmiddels uit de CD getreden en mede-oprichter van de FAP - vervolgd wegens valsheid in geschrifte: hij zou bij zijn verkiezing in 1994 een onjuist adres hebben opgegeven. In Eindhoven verlieten raadsleden de CD en sloten zich bij een lokale partij aan, omdat ze deelname van Centrumdemocraten aan de IJzerbedevaart in België - een internationaal treffen van rechts-extremisten en nationalisten - afkeurden.
Reactie tegen CD
Op 29 november presenteerde de Leidse sociale wetenschapper J. van Donselaar zijn studie De staat paraat, geschreven in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Van Donselaar was na een vergelijkend onderzoek tot de conclusie gekomen dat Nederland minder blokkades opwierp voor nieuwe rechts-extreme partijen dan Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië. Hij pleitte voor een hogere drempel, bijvoorbeeld meer handtekeningen bij de inschrijving van een nieuwe partij door de Kiesraad. Minister van Binnenlandse Zaken H.F. Dijkstal stelde in zijn toespraak bij de presentatie voor dat partijen als de CD na een veroordeling voor racistische uitlatingen geen recht meer zouden hebben op overheidssubsidie voor aan hen gelieerde stichtingen en evenmin recht op zendtijd voor radio en televisie. De subsidies van de overheid aan de neveninstellingen van de CD bleven ook in 1995 overigens omstreden; bij de Raad van State liepen vijf zaken waarbij de partij beroep had aangetekend tegen de weigering van het ministerie om subsidie uit te keren.
Al eerder had het Tweede-Kamerlid Th.C. de Graaf namens D66 voorgesteld (in een vraaggesprek met De Volkskrant van 1 juni) dat volksvertegenwoordigers ook vervolgd zouden moeten worden voor racistische uitlatingen in Tweede Kamer of gemeenteraad; nu zijn zij parlementair nog onschendbaar. Het Landelijk Bureau voor Racismebestrijding (LBR) ondersteunde dit voorstel, dat na de hiervoor genoemde incidenten in diverse gemeenteraden opnieuw actueel leek.
Tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen
Bij raadsverkiezingen in Noord-Brabant, vereist door herindeling van een aantal gemeenten, verloor de CD haar drie zetels in de raad van Den Bosch. Een lage opkomst en een geslaagde campagne van de PvdA in de buurten waar de CD sterk stond, zouden dit verlies kunnen verklaren.
Partijcongres
Eind december had de CD het jaarlijkse congres willen houden. Onder andere vanwege de moeilijkheid om een ruimte te vinden - veel verhuurders weigerden aan de CD zaalruimte te verhuren - werd besloten het congres uit te stellen tot begin 1996.
Verwante organisaties
De Thomas Hobbes Stichting, het wetenschappelijk bureau van de CD, vertoonde in 1995 weinig activiteit. Men zocht een nieuwe directeur voor het bureau. Daarnaast besloot de Stichting de subsidie van het ministerie van Binnenlandse Zaken die volgens de minister in 1992 ten onrechte was uitgekeerd terug te storten, maar tegelijk in beroep te gaan tegen de beslissing van de minister.
De Stichting Politieke Kadervorming (Stipolka) bood kaderleden een cursus aan waarin aandacht besteed werd aan politieke filosofie, economie en recht.
In juni besprak het hoofdbestuur de oprichting van een nieuwe jongerenorganisatie. In dezelfde maand richtte een raadslid in 's Hertogenbosch, J. van der Steen, een motorclub voor CD-leden op.
Laatst gewijzigd: | 06 februari 2023 15:28 |