Partijgeschiedenis

50PLUS is sinds 9 oktober 2010 de officiële naam van de Onafhankelijke Ouderen en Kinderen Unie (OokU) die in 2009 was opgericht door Jan Nagel, Ton Luiting, Alexander Münninghoff, Maurice Koopman en Kees de Lange. 50PLUS won in 2011 negen zetels bij de Provinciale Statenverkiezingen en vervolgens één zetel in de Eerste Kamer. In 2012 kwam de partij met twee zetels in de Tweede Kamer, in 2017 werden dat er vier (ruim 3% van de stemmen).  Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 verloor 50PLUS drie van haar vier zetels. Op 6 mei 2021 kondigde Den Haan aan 50PLUS te verlaten als gevolg van onenigheden binnen het partijbestuur. De partij heeft sindsdien geen vertegenwoordiging meer in de Tweede Kamer. Eerste Kamerlid Martin van Rooijen is sindsdien politiek leider van 50PLUS.

De Onafhankelijke Ouderen en Kinderen Unie ijverde vooral tegen verhoging van de AOW-leeftijd en voor meer inspraak van ouderen bij pensioenfondsen. In 2010 durfde de partij deelname aan de vervroegde Tweede Kamerverkiezingen niet aan, maar in 2011 won ze onder de naam 50PLUS 2,4% van de stemmen bij de Statenverkiezingen. De naamsverandering vond mede plaats op advies van opiniepeiler Maurice de Hond. De partij kreeg steun van enkele bekende Nederlanders, zoals voormalig staatssecretaris Michel van Hulten – die overigens vrij snel teleurgesteld zou afhaken –, de schaker Hans Bohm, de Amsterdamse oud-politievoorlichter Klaas Wilting, oud-TV-presentator Koos Postema, de voorzitter van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen en oud-hoogleraar spectroscopie Kees de Lange en de hoofdredacteur van de Gay Krant Henk Krol. De ouderenbonden wilden de 'one-issue partij' echter niet steunen.

Nagel werd voorzitter en De Lange vicevoorzitter van de partij. Beiden kwamen in 2011 in de Eerste Kamer; De Lange alleen dank zij samenwerking met de Onafhankelijke Senaatsfractie  (OSF),  die niet op eigen kracht een zetel kon bemachtigen. In mei 2012 trad De Lange, na een conflict met Nagel, uit de partij. Nagel trad vanwege zijn senaatszetel in november 2012 af als partijvoorzitter en werd opgevolgd door Willem Holthuizen, oud-burgemeester van Bussum en oud-Statenlid voor de VVD. In 2013 keerde Nagel echter terug als interim-voorzitter.

Het partijcongres stelde in juli 2012 het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen vast en wees Krol aan als lijsttrekker. Op de tweede plaats kwam Norbert Klein, evenals Krol vroeger lid van de VVD en sinds 2011 lid van de Provinciale Staten van Gelderland voor 50PLUS. Op de derde plaats kwam de advocate Martine Baay-Timmerman, op de vierde Willem Herreburgh, die van 1998 tot 2002 lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdA was geweest.

In het verkiezingsprogramma van 2012 eiste de partij 8% vakantiegeld voor AOW'ers (dat was niet onderhandelbaar), geen verhoging van de AOW-leeftijd van 65 jaar, een hogere rekenrente voor pensioenen en flexibele pensionering, maar ook vermindering van het aantal ambtenaren (via natuurlijk verloop), gratis openbaar vervoer buiten de spits, afschaffing van de Eerste Kamer en de directe verkiezing van burgemeester en Commissaris van de Koning. In het programma stelde de partij dat de ouderen de afgelopen jaren het meest in koopkracht hadden moeten inleveren – een bewering overigens die door berekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) niet bevestigd werd.

De partij haalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 bijna 180.000 stemmen (1,88%) en twee zetels, die werden ingenomen door Krol en Klein. In oktober 2013 stelde Krol zijn zetel ter beschikking vanwege beschuldigingen dat hij als hoofdredacteur van de Gay Krant ten onrechte pensioenpremies niet zou hebben afgedragen en subsidie voor de Stichting Vrienden van de Gay Krant  onjuist zou hebben besteed. De beschuldigingen leidden overigens uiteindelijk niet tot vervolging van Krol in deze kwesties. Krols zetel werd in 2013 ingenomen door Baay, terwijl Klein het voorzitterschap van de fractie overnam. Beiden bleken niet goed te kunnen samenwerken. Toen het partijbestuur de kant van Baay koos, maakte Klein zich los van de partij en vormde een eigen fractie. Kort daarna sloot hij zich aan bij de nieuwe Vrijzinnige Partij. Toen Baay in 2014 haar zetel wegens ziekte moest opgeven, keerde Krol in de Kamer terug.

In haar eerste jaar wierf 50PLUS ruim 1000 leden. Dat ledental zou snel toenemen tot ruim 10.000 in 2014 en vervolgens langzaam dalen tot 5700 in 2019 en minder dan 3000 in 2022.

In 2014 stelde 50PLUS zelf geen kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen, maar een deel van haar leden deed dat wel via lokale ouderenpartijen. Sommigen sloten zich aan bij de beweging Ouderen Politiek Actief (OPA), opgericht door 50PLUS-lid Dick Schouw in 2014; deze zouden in verschillende gemeenten 14 zetels behalen. Bij de Europese verkiezingen in dat jaar haalde 50PLUS 3,7% van de stemmen, net te weinig voor een zetel. Bij de Statenverkiezingen van 2015 ging de partij van 9 naar 14 zetels. Daarmee kreeg zij twee zetels in de Eerste Kamer.

In 2015 werd Nagel herkozen als senator. Volgens het huishoudelijk reglement zou hij daarop moeten aftreden als partijvoorzitter, maar het partijcongres van juni 2016 verleende hem dispensatie. De Nijmeegse wethouder Jan Zoetelief stelde zich tegenkandidaat, maar kreeg minder stemmen dan Nagel. Op het partijcongres in juni 2017 zou Zoetelief alsnog Nagel als voorzitter opvolgen, na een felle interne strijd tegen de 'dissident' Schouw. Zoetelief beloofde een wat minder centralistische bestuursstijl te zullen hanteren dan Nagel.

De vaststelling van de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 leidde op het partijcongres in Hilversum in december 2016 tot felle kritiek en het weglopen van een aantal leden. De critici ergerden zich vooral aan het feit dat een aantal kandidaten bovenaan de lijst slechts kort tevoren lid waren geworden en hun sporen in de partij nog niet verdiend zouden hebben. Dat gold met name voor nummer twee, voormalig TV-presentatrice Léonie Sazias, die overigens fractievoorzitter van de lokale partij Hart voor Hilversum was, en voor nummer vier, Corrie van Brenk, oud-voorzitter van de ABVA-KABO en tot 2014 lid van de PvdA. De lijst kreeg echter de steun van een meerderheid op het congres. Krol was al op het congres in juni 2016 herkozen als lijstaanvoerder.

Ondanks de interne troebelen wist 50PLUS haar zeteltal in 2017 te verdubbelen. Naast Krol kwamen Sazias en Van Brenk in de Tweede Kamer, maar ook oud-staatssecretaris voor de KVP Martin van Rooijen, voorzitter van de Koepel van Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden (KNVG). In 2017 bleek Sazias ernstig ziek te zijn, in november 2018 werd haar zetel (eerst tijdelijk en vanaf maart 2019 definitief) overgenomen door Simon Geleijnse, tot die tijd ambtelijk secretaris van de fractie.

Het verkiezingsprogramma van 2017, getiteld 'We pakken ze terug', lijkt iets breder en op enkele punten radicaler dan dat van 2012. De AOW zou verhoogd moeten worden en opnieuw ingaan op 65 jaar, terwijl de pensioenleeftijd flexibel zou moeten zijn. Het eigen risico in de zorg zou moeten verdwijnen en 50PLUS ijverde met de SP voor een Nationaal Zorgfonds. De partij wilde voorts euthanasie vergemakkelijken, nederwiet legaliseren en de erfbelasting afschaffen. Op staatkundig gebied bleef ze voorstander van afschaffing van de Eerste Kamer, maar vroeg ze ook om invoering van een bindend referendum en verhoging van de kiesdrempel naar 3%. Die drempel zou 50PLUS zelf in 2017 overigens met 3,11% maar net halen. In de campagne ontstond onduidelijkheid over de manier waarop de partij de AOW-verhoging zou financieren. In de peilingen stond de partij aan het begin van het jaar beduidend hoger, soms op tien zetels zelfs, maar de rommelige campagne deed wellicht een aantal potentiële kiezers afhaken – zo concludeerde de voorzitter van het wetenschappelijk bureau van de partij, Richard de Mulder, in een interne notitie die uitlekte naar de pers. De partij had haar programma niet door het CPB laten doorrekenen en leek niet erg duidelijk over de financiering daarvan.

In mei 2018 koos het partijcongres opnieuw een nieuwe voorzitter: Geert Dales, oud-wethouder voor de VVD in Amsterdam en later burgemeester van Leeuwarden. Zoetelief had zich aanvankelijk herkiesbaar gesteld, maar kreeg deze keer geen steun van de fracties in Eerste en Tweede Kamer en besloot daarop zich terug te trekken, met een aantal andere bestuursleden. Dales kreeg daarop 182 van de 253 stemmen op het congres, de rest stemde tegen of blanco. Binnen het partijbestuur ontstond daarna echter spanning tussen Dales en een drietal andere leden. Op een buitengewone ledenvergadering in november 2018 besloten de drie zich terug te trekken. Ook regionaal kende de partij problemen. In Overijssel eindigde een afdelingsvergadering in mei 2018 zelfs in een vechtpartij waar de politie aan te pas kwam.

In de zomer van 2018 zegde het partijbestuur de samenwerking met het wetenschappelijk bureau op – volgens De Mulder vanwege de kritische opstelling van het bureau, volgens de partijvoorzitter vanwege gebrek aan kwaliteit en gebrek aan financiële openheid. Het bureau eiste bij de rechter dat het besluit ongedaan zou worden gemaakt, maar zonder succes.

Aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 nam 50PLUS na uitvoerige discussies uiteindelijk wel deel in 20 gemeenten en won daarbij 33 zetels. In een aantal gemeenten was onenigheid ontstaan over deelname en kandidatenlijsten. De aan 50PLUS verwante beweging OPA verloor 12 zetels en hield er twee over.

Bij de Statenverkiezingen van 2019 haalde 50PLUS 17 zetels, drie meer dan in 2015. Daarmee behield de partij haar twee zetels in de Eerste Kamer. In het Europees Parlement won ze in 2019 één zetel, die werd ingenomen door Toine Manders, van 1999 tot 2014 lid van het Europees Parlement namens de VVD. Hij stapte in juni 2020 over naar het CDA.

In december 2019 wees het partijcongres Krol officieel aan als lijsttrekker, nadat 89% van de leden in een digitale stemming hun voorkeur voor hem hadden uitgesproken. In maart 2020 brak er opnieuw onrust uit in de partij. Partijvoorzitter Dales kwam onder vuur te liggen, mede nadat bekend was geworden dat hij door Krol was gevraagd om zich te kandideren voor de Tweede Kamerverkiezingen. Afdelingsbestuurders en leden van de Eerste en Tweede Kamerfractie kantten zich tegen Dales, die op 24 mei als voorzitter vertrok.

Enkele weken daarvoor, op 3 mei, was fractievoorzitter Krol opgestapt. Met het Tweede Kamerlid Femke Merel van Kooten-Arissen, die in juli 2019 uit de fractie van de Partij van de Dieren was gestapt en in december lid was geworden van 50PLUS zonder tot de Tweede Kamerfractie toe te treden, richtte hij de Partij voor de Toekomst op. Krol werd als fractievoorzitter opgevolgd door Van Brenk.

Een digitaal ledencongres koos op 1 augustus met een krappe meerderheid Nagel opnieuw tot voorzitter. Van de 2700 betalende leden had ongeveer een tiende aan de stemming deelgenomen. Naar schatting beschikte 20% van de leden niet over een internetaansluiting en was dus van deelname uitgesloten.

Na alle conflicten hield 50PLUS bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 nog maar één zetel over. Twee maanden later zegde De Haan haar partijlidmaatschap op; zij behield wel haar Kamerzetel. Zodoende is 50PLUS niet meer in de Tweede Kamer vertegenwoordigd, maar nog wel in de Eerste Kamer.

De partij nam in november 2023 deel aan de vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer. Lijsttrekker was de voormalige waarnemend partijvoorzitter Gerard van Hooft, die na een conflictueuze procedure op 7 oktober door de leden in een digitale stemming als zodanig werd verkozen, met 51% van de stemmen. Bij de Kamerverkiezingen behaalde 50PLUS 0,49% van de stemmen, niet voldoende voor een zetel.