Henk Feldmeijer
De foutste Nederlander
Johannes Hendrik (Henk) Feldmeijer (1910-1945) was 29 jaar toen hij door de Duitse bezetter werd aangesteld tot ‘Voorman’ van de Nederlandse SS. Daarmee was hij Heinrich Himmlers belangrijkste troefkaart in bezet Nederland.
Acht jaar eerder had Feldmeijer besloten zijn wis- en natuurkundestudie in Groningen eraan te geven en zich geheel te wijden aan het nationaal-socialisme. Nadat Feldmeijer zo zijn schepen achter zich had verbrand, radicaliseerde hij in hoog tempo. Daardoor kwam hij in 1937 in botsing met NSB-leider Mussert. Na een verplichte bezinningsperiode in de provincie wist Feldmeijer zich opnieuw toegang tot de NSB-top te verschaffen door in 1939 een nieuwe partijmilitie op te richten naar het voorbeeld van de SS: de Mussert-Garde.
Begin mei 1940 werd Feldmeijer samen met twintig andere staatsgevaarlijke Nederlanders gearresteerd en opgesloten in een fort op Overflakkee. Bij de Duitse inval werden zij naar Frankrijk versleept, om na een levensgevaarlijke tocht in Calais door de Wehrmacht te worden ontzet. Terug in Nederland werd Feldmeijer belast met de opbouw van de Nederlandse SS.
Feldmeijers Groot-Germaanse politiek bracht hem in een vijf jaar durend conflict met Mussert. Ondertussen zorgde het verloop van de oorlog ervoor dat Feldmeijer zijn politieke SS-organisatie steeds meer ten dienste moest stellen van de Duitse oorlogsvoering. Zelf ging hij tot tweemaal toe als soldaat naar het front in respectievelijk Griekenland en de Sovjet-Unie.
Feldmeijer werd oprichter en naamgever van een ‘Sonderkommando’, verantwoordelijk voor de zogenaamde ‘Aktion Silbertanne’: onschuldige burgers werden vermoord als vergelding voor aanslagen door het verzet. Feldmeijers geloof in het SS-ideaal was onvoorwaardelijk en oprecht. Toch stelde hij het vertrouwen van Reichsführer Heinrich Himmler keer op keer op de proef door te zwichten voor verleidingen van geld, drank en seks. Ook zijn aanvankelijk enthousiaste aanhangers plaatsten steeds vaker vraagtekens bij Feldmeijers privéleven.
Feldmeijers gedachten werden na Stalingrad en D-Day steeds meer beheerst door de komende ‘eindstrijd’. Anders dan bij de meeste Nederlandse nationaalsocialisten was het bij Feldmeijer geen grootspraak, wanneer hij zei dat hij samen met de Duitsers wilde overwinnen of sterven. In februari 1945 werd zijn auto, op weg naar het Maasfront, beschoten door een Amerikaanse jachtvlieger. Feldmeijer sneuvelde en werd wat hij wilde zijn: een martelaar.
Historicus Bas Kromhout (1975) geeft in deze biografie een antwoord op de vraag: Hoe kon een intelligente, veilig opgegroeide student uit Groningen uitgroeien tot haatzaaier, terroristenleider en agent van het kwaad? Met verwijzing naar het vijf-verdiepingen-model van sociaal-psycholoog Fathali Moghaddam, is het leven van Feldmeijer geëvalueerd als een voorbeeld van radicalisering.
Bas Kromhout promoveerde op deze biografie De Voorman. Henk Feldmeijer en de Nederlandse SS op 4 juni 2012. De tweede druk is inmiddels verschenen bij uitgeverij Contact.
Email: baskromhout hotmail.com
Recensie NRC Handelsblad 9 juni 2012
Recensie Dagblad van het Noorden 9 juni 2012
Recensie De Groene Amsterdammer 28 juni 2012
Recensie Vrij Nederland 30 juni 2012
Recensie de Volkskrant 7 juli 2012
| Laatst gewijzigd: | 25 september 2014 11:32 |