28 oktober 2013: Tjeerd de Graaf

Aan het eind van de 17de eeuw werd in Rusland steeds meer bekend over de volken van Siberië. De Nederlander Nikolaas Witsen heeft in die tijd in het boek Noord-en Oost Tartarije een kaart van dit gebied gepubliceerd samen met gegevens over de lokale bevolking, waaronder die van hun taal. Bij later veldwerk werden vele van deze talen opgetekend op geluidsdragers, allereerst op Edison wasrollen. De reconstructie van deze wasrollen maakte deel uit van het onderzoek dat de spreker verrichtte in Japan en Rusland, waar vele van deze opnames in geluidsarchieven lagen opgeslagen. Dit werd later gevolgd door een aantal speciale veldwerkexpedities naar Sachalin, Jakoetië and andere delen van de Russische Federatie.

Bij de lezing wordt verslag uitgebracht van dit werk en beschreven hoe de resultaten daarvan kunnen worden gebruikt voor het bestuderen van een aantal Siberische volken en het vastleggen van hun taal en cultuur. Op basis van het verkregen materiaal kunnen onderwijsmethoden worden ontwikkeld voor minderheden, waardoor het verdwijnen van hun oorspronkelijke talen en culturen enigermate kan worden tegengaan.

Tjeerd de Graaf heeft zich sinds 1990 gespecialiseerd in de fonetische aspecten van volkenkundig en taalkundig onderzoek. In 1990 nam hij deel aan een Japanse veldwerkexpeditie naar het eiland Sachalin, nadat hij in 1988 enige maanden in Sapporo had gewerkt aan het technische probleem van de reconstructie van oude geluidsopnames. Sindsdien volgden meerdere projecten met Japanse en Russische collega's, in het bijzonder met de universiteit van Sint-Petersburg. Na zijn pensionering in 2003 kan de spreker zijn onderzoekactiviteiten voortzetten als medewerker bij het Europese Mercator Centrum voor Meertaligheid en Taalleren van de Fryske Akademy. Het beschreven werk vindt plaats in het kader van de Cultuurstichting Siberië en de Foundation for Endangered Languages, waarover onderstaande websites meer informatie geven.