Bewijsmotivering in strafzaken

Nieuw motiveringsmodel kan kans op rechterlijke dwaling in strafzaken verkleinen

Controversiële zaken als de Schiedammer Parkmoord, Lucia de Berk en de Puttense moordzaak hebben laten zien dat er bij bewijsbeslissingen in strafzaken veel mis kan gaan. Bij de bewijsbeslissing moet de rechter feiten vaststellen en aan de hand van die feiten beoordelen of de verdachte het ten laste gelegde feit heeft begaan. Uit onderzoek blijkt dat mensen waarnemings-, beoordelings- en redeneerfouten maken. Een voorbeeld van een dergelijke fout is tunnelvisie.

Er is steeds meer steun voor de opvatting, zowel in de wetenschap als in de rechtspraktijk, dat de bewijsbeslissing in strafzaken in overeenstemming moet zijn met de wetenschappelijke inzichten over bewijzen. Er bestaan theorieën die specifiek betrekking hebben op rationeel bewijzen in strafzaken. Mirnah Scholten heeft voor haar promotie drie theorieën onderzocht: de verhaalsbenadering, de argumentatieve benadering en de hybride benadering. Het doel van haar onderzoek was het ontwikkelen van een motiveringsmodel dat gebruikmaakt van de huidige inzichten over rationeel bewijzen. Scholten heeft onderzocht welke theorie het meest geschikt is om te dienen als uitgangspunt voor het motiveringsmodel. Ze beargumenteert dat dit de hybride benadering is. Dit betekent onder andere dat er geredeneerd wordt met scenario’s en dat er gebruikgemaakt wordt van verificatie en falsificatie om de kans op tunnelvisie te verkleinen.

Het ontwikkelde motiveringsmodel maakt de inzichten over rationeel bewijzen praktisch toepasbaar voor rechters en biedt de rechter concrete handvatten bij het motiveren van de bewijsbeslissing.

Proefschrift: http://hdl.handle.net/11370/4fa76a21-ad46-40f0-9e02-48f94d120e75