Promotie Alberto Winterberg: Valentinus redivivus? The reception and reimagination of Gnosticism within the French Gnostic Churches

De receptie en herinterpretatie van gnostiek binnen de Franse gnostische kerken

In 1890 werd de Église Gnostique opgericht als de eerste moderne gnostische kerk, geleid door oprichter Jules Doinel. Dit gebeurde in de nasleep van de Franse Revolutie, die de Katholieke Kerk onderdrukte en een alternatieve, heterodoxe subcultuur bevorderde. Deze subcultuur mengde Romeins katholicisme met progressieve ideeën en esoterie. Om hun geloof te legitimeren, verwijzen Franse Neo-Gnostici naar patristische heresiologie en Koptische studies, vooral die van Émile Amélineau. Dit gaf hen de mogelijkheid om Gnosticisme te gebruiken als fundament voor hun afwijkende overtuigingen.

Met behulp van Jan Assmanns mnemohistorische theorie toont Alberto Winterberg aan hoe de NGM een herinterpretatie van het oude Gnosticisme ontwikkelde, als reactie op maar ook diepgaand beïnvloed door de Romeins Katholieke Kerk in de 19e en 20e eeuw. De 'ontdekking' van het Gnosticisme fungeerde als een tegen-herinnering, wat de suggestie wekte van een oervorm van het christendom. Daarnaast analyseerde hij hoe de erfenis van de Neo-Gnostische Beweging bijdroeg aan interne discussies over ketterij binnen de Romeins Katholieke Kerk, vooral rond het Tweede Vaticaans Concilie. Hierdoor wordt duidelijk hoe dit gnostische gedachtegoed een blijvende impact heeft gehad op de religieuze en culturele dynamiek binnen de katholieke traditie.

Proefschrift: https://hdl.handle.net/(...)74-a671-cb8f1a0ef75d