NWO-subsidie voor onderzoek naar seksualiteit, religie en secularisme

Dr. Kim Knibbe , universitair docent Sociologie en Antropologie van Religie aan de faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen, is een van de zes onderzoekers aan wie deze week een subsidie is toegekend uit de Vrije Competitie Geesteswetenschappen van de NWO. Voor het onderzoeksprogramma Seksualiteit, religie en secularisme. Ontmoetingen tussen culturen in de Afrikaanse Diaspora in Nederland krijgt zij en medeaanvrager Rachel Spronk van de Universiteit van Amsterdam 750.000 euro.

Met het programma willen ze onderzoek doen naar de verschillende manieren waarop seksueel welzijn wordt begrepen en benaderd in de Afrikaanse Diaspora in Nederland. Nederlandse welzijnsorganisatie, media en de overheid kijken vanuit een seculier uitgangspunt naar seksueel welzijn. Zij zien religie vaak als een obstakel voor een verantwoorde omgang met seksualiteit. Maar in veel Afrikaanse landen speelt religie een grote rol in hoe mensen seksualiteit begrijpen, ervaren en ermee omgaan. Dit geldt ook voor Afrikaanse migranten in Nederland. Dit spanningsveld staat centraal in het onderzoek.

HIV-healings

‘Mijn inspiratie voor het opzetten van dit onderzoeksprogramma komt uit de tijd dat ik onderzoek deed in Amsterdam Zuid-Oost tussen 2007 en 2010’, aldus Knibbe. ‘Er was toen grote ophef over Afrikaanse Pinksterkerken die homo- en HIV-healings organiseerden. Journalisten hadden geen idee wat daar aan de hand was en begrepen niets van de Pinksterbeweging. Er werd heel negatief gereageerd.

Plaatselijke bestuurders en gezondheidsorganisaties gingen er van uit dat deze mensen niet openstonden voor medische benaderingen van aidsbestrijding of voor seksuele voorlichting en SOA-preventie. Religie zou een obstakel zijn voor het praten over of omgaan met seksualiteit. Maar dat is niet het geval. Het een hoeft het ander niet uit te sluiten.

Sterker nog, binnen diezelfde pinksterkerken bestaat soms grote openheid over seksualiteit, en ontwikkelen ze allerlei activiteiten, bijvoorbeeld om de seksuele omgang tussen partners te verbeteren. Toen ik hier in Groningen kwam werken, ontstond samen met Brenda Bartelink, promovendus bij onze faculteit en nu werkzaam voor Oikos, het idee om een onderzoeksproject te ontwikkelen om verder te onderzoeken hoe deze verschillende zienswijzen samenkomen, botsen, en elkaar veranderen’.

Effectieve seksuele gezondheidszorg

Dankzij de subsidie kunnen twee promovendi en een postdoc aangetrokken worden om drie deelonderzoeken te doen. In het eerste jaar gaan zij verkennend veldwerk uitvoeren op basis waarvan een rapport wordt opgesteld voor maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met seksuele gezondheidszorg. Het eerste deelproject richt zich op gezondheidsorganisaties die migranten, waaronder Afrikaanse migranten, als doelgroep hebben. Vanuit hun gerichtheid op volksgezondheid hebben zij bepaalde prioriteiten en werkwijzen die soms slecht aansluiten bij de belevingswereld van migranten en hun religieuze leiders en hebben daardoor weinig effect. Ook religieuze organisaties die zich richten op seksuele gezondheid maken deel uit van dit project: in hoeverre spelen zij een bemiddelende rol?

In het tweede project, uitgevoerd door een post-doc, staan religieuze actoren centraal: hoe dragen zij bij aan seksueel welzijn? Er is nog weinig zicht op wat voor soort actoren en organisaties zich vanuit de Islam richten tot Afrikaanse migranten, daar wil dit deelproject verandering in brengen. Het derde project onderzoekt hoe diverse groepen Afrikaanse migranten over seksualiteit denken. Op welke wijze maken zij gebruik van het aanbod van instellingen die seksuele gezondheid en rechten bevorderen? Welke rol speelt religie in de wijze waarop zij over seksualiteit denken, tegen welke problemen lopen zij aan en welke oplossingen zij daarvoor proberen te vinden?

Door samenwerking met maatschappelijke organisaties willen de onderzoekers kennis en inzichten rondom dit onderwerp creëren die nuttig zijn voor deskundigen en religieuze leiders die werken met migranten voor wie religie en traditie van belang zijn voor de omgang met seksueel welzijn. Ook willen ze een bijdrage leveren aan wetenschappelijke debatten rondom de rol van religie en seculariteit in seksualiteit, gender en de Nederlandse multiculturele samenleving.

Over Kim Knibbe

Dr. Kim Knibbe (1976) is universitair docent sociologie en antropologie van religie aan de faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG, coördinator van de masteropleiding Religion, Conflict and Globalisation en oprichter van het Netwerk Antropologie van Gender en Seksualiteit. Daarnaast is ze docent in de succesvolle gratis online cursus Religion and Conflict. Haar expertise ligt op het gebied van Afrikaanse Pinksterkerken en hedendaagse vormen van spiritualiteit.

Vrije competitie geesteswetenschappen NWO

De Vrije Competitie Geesteswetenschappen is bedoeld voor vrij onderzoek dat niet binnen thematische programma's valt. De projecten moeten bestaan uit minimaal twee door NWO te financieren deelprojecten die antwoorden zoeken op één centrale probleemstelling. Het eindproduct van het project (bijvoorbeeld een boek, congres of serie artikelen) moet aantoonbare meerwaarde bieden ten opzichte van de deelprojecten. In deze ronde is aan zes onderzoekers financiering toegekend.