Liekuut | Neem leerlingen serieus en Nederlands zal weer floreren

In ‘Liekuut’, Gronings voor rechtuit of rechtdoorzee, delen we maandelijks de blik van één van onze wetenschappers op een actueel thema. Zo laten we zien dat RUG-onderzoekers een bijdrage leveren aan het maatschappelijke debat.

Volgens prof. dr. Mathijs Sanders, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde , is het schoolvak Nederlands een ondergeschoven kindje geworden. ‘Nederlands is te vaak een servicevak waarbij de vaardigheden die geleerd worden meer in dienst staan van andere vakken. Als we de creatieve intelligentie van de leerlingen willen respecteren en prikkelen moeten we docenten loopbaanperspectief bieden en het wetenschappelijke onderzoek naar de klaslokalen brengen. Nu tienduizenden leerlingen bezig zijn met hun eindexamens is het goed om te kijken hoe we Nederlands een modern vak kunnen maken dat ertoe doet en waarbij we leerlingen, en ook docenten, serieus nemen.’

Uitgehold vak

‘Nederlands is in de afgelopen decennia helaas meer en meer verworden tot een servicevak waarbij bepaalde vaardigheden vooral in dienst staan van de rest van het curriculum. Uiteraard moet je presentatievaardigheden, het schrijven van boekverslagen of tekstverklaring ontwikkelen, maar het vak Nederlands is zoveel meer. Denk daarbij aan culturele identiteit, waaronder literatuur, communicatie en taalontwikkeling. De toetsing van de vaardigheden op het Centraal Examen beperkt zich veelal tot het lezen van een aangepast krantenartikel waar signaalwoorden uitgehaald moeten worden. De teksten zijn weinig uitdagend en nodeloos versimpeld. Het is daarnaast ook spijtig dat er geen opstel meer geschreven hoeft te worden, wat bij uitstek een onderdeel is waarbij je naast de toetsing van grammatica, spelling en schrijfvaardigheid ook de creatieve intelligentie aanspreekt.’

Wetenschap in het klaslokaal

‘Wanneer ik middelbare schoolleerlingen ontvang op de universiteit, laat ik hen kennismaken met de verschillende facetten van het vakgebied. Taalwetenschap en onderzoek naar taalstoornissen zijn hele interessante onderdelen waarvan een leerling helemaal niet weet dat ook dát Nederlands is. Als je die onderwerpen al in het middelbaar onderwijs voorbij laat komen zijn er vast en zeker meer leerlingen die denken: met dat vak wil ik meer gaan doen. Dan betrek je leerlingen die van zichzelf al meer lezen en schrijven, of bijvoorbeeld met rap, poëzie of spoken word bezig zijn, en mogelijk kiezen voor een universitaire opleiding Nederlands.’

Een zaakvak met bevlogen docenten

‘Nederlands zou weer een zaakvak moeten worden: inhoudelijk, relevant en passend bij de belevingswereld van leerlingen. Dat betekent ook dat het gaat om veel meer dan alleen bovenstaande vaardigheden. Daarbij is het belangrijk dat het plezier in taal en literatuur voorop staat. In een tijd waarin geweldige Nederlandse jeugdliteratuur uitkomt, en spoken word en BookTok populair zijn, moet het vak meebewegen. Daar liggen heel veel kansen. Gelukkig zijn er veel bevlogen docenten die er zelf mee aan de slag gaan en naast de geëigende lesmethodes het enthousiasme van de leerlingen aanwakkeren. Dat doen zij ondanks dat het leraarschap niet meer het uitdagende en gewaardeerde beroep is dat het zou moeten zijn. Er kiezen te weinig jonge mensen voor een loopbaan in het onderwijs. Zij die wel instromen, stromen vaak na een paar jaar weer uit, en dat in een tijd waarin je met een flinke vergrijzing zit. Als je het leraarschap als overheid en maatschappij weer serieus neemt, in beloning en waardering, dan ben ik ervan overtuigd dat er meer studenten een studie Nederlands zien zitten en uiteindelijk ook voor het leraarschap zullen kiezen.’

Overzicht van alle 'Liekuut' opiniestukken.