‘Seksuele voorlichting in Nederland te eenzijdig’

Religie en seksualiteit worden in Nederland vaak gezien als onderwerpen die niet goed samengaan. Promovendus Jelle Wiering verzet zich tegen de tendens om problematiek op het gebied van seksualiteit zonder meer aan religie toe te schrijven. Hij bestudeerde seculiere handelingen in het Nederlandse veld van seksuele gezondheid, onder meer door zelf seksuele voorlichting te geven. Wiering stelt dat de vele problematiseringen van religieuze benaderingen van seksualiteit vergelijkbare problemen op het gebied van seksualiteit in irreligieuze contexten verhullen. Jelle Wiering promoveert 8 september aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Wiering toont zich kritisch over de huidige seksuele voorlichting in Nederland. `Een open gesprek over seksualiteit is vaak helemaal niet zo open en dient vooral om de visie op seks die omarmd wordt door de meerderheid te verkondigen en iedereen die anders denkt in een negatief spotlight te zetten. De gespreksdynamieken lichten onderlinge verschillen uit. Het idee heerst dat praten en openheid over seksualiteit vrijwel altijd iets goeds is. Ik vind het belangrijk dat we beseffen dat dit een normatief idee is dat mensen die iets anders denken al snel afschildert als preuts en/of ouderwets.’

Meisjes trekken de kar

Seksuele voorlichting bevat impliciete morele boodschappen over hoe jongens en meisjes zich met seks zouden moeten bezighouden, aldus Wiering. Meisjes worden verantwoordelijk gemaakt voor het nadenken over seksualiteit, het ontwikkelen van grenzen qua seksueel gedrag en het duidelijk communiceren hiervan. Jongens worden gestimuleerd vooral een passieve rol aan te nemen, te luisteren, en goed te kunnen observeren wat de gecommuniceerde protocollen precies zijn. Wiering noemt deze rolverdeling problematisch: het heeft tot ongewenst gevolg dat het voor veel mannen lastig blijft om mee te praten over seksualiteit en dat het voor hen eenvoudiger wordt om de verantwoordelijkheid voor hun seksuele gedrag te ontduiken.

Dokter Corrie

Wiering bespreekt ook het voormalig schooltv-programma ‘Dokter Corrie’. Uit analyse van de protesten van voornamelijk religieuze mensen blijkt dat veel van hen niet tegen seksuele voorlichting zijn, maar wel tegen de normalisering van seksualiteit die Dokter Corrie bepleit. Ook analyseert Wiering een aflevering van het programma ‘Hotel Sophie’, dat seksualiteit zegt te bespreken als een normaal onderwerp. Hij laat zien dat de gesprekken die gevoerd worden in deze aflevering zich vooral richten op mensen met ideeën over seksualiteit die afwijken van meerderheidsopvattingen. Hij stelt daarom dat de normalisering van seksualiteit een kloof suggereert, en dus verder creëert, tussen witte irreligieuze Nederlanders en de religieuze niet witte Ander.

Rutgers erg bepalend

De organisatie Rutgers heeft een belangrijke rol binnen de seksuele voorlichting. ‘Rutgers heeft veel invloed op eventuele toekomstige financiële mogelijkheden en is zowel een kenniscentrum als een belangrijke speler op de markt van diensten en producten gerelateerd aan seksuele gezondheid. Het is dus verstandig voor afhankelijken, zoals consulenten seksuologie, om een goede relatie met Rutgers te onderhouden.’ Verreweg de meeste mensen die Wiering sprak in zijn onderzoek zijn erg blij met het werk dat Rutgers doet en dat is een belangrijke bevinding. Maar ze vinden daarnaast dat de organisatie het veld wel domineert. In Nederland betekent seks vaak ook Rutgers en Wiering vindt het belangrijk om hier bij stil te staan. Nieuwe initiatieven op het gebied van seksuele gezondheid komen volgens zijn informanten momenteel lastig van de grond en dat komt volgens hen vooral door de huidige financiële structuren en de machtige positie van de grotere organisaties zoals Rutgers.

Religie geen zondebok

Volgens Wiering worden problemen gerelateerd aan seksualiteit vaak op religie afgeschoven en is dat niet goed. ‘Zo worden niet-religieuze opgelegde gedragingen en normen minder kritisch beschouwd en dat is jammer. Er gebeuren heel mooie en belangrijke dingen in de Nederlandse seksuele voorlichting, maar het blijft belangrijk om stil te staan bij de aannames die gecommuniceerd worden in die lessen. Welke verschillen bestaan er tussen seksuele voorlichting voor jongens en meisjes en zijn die gewenst? Kun je een gesprek in de klas werkelijk echt veilig maken? Vinden we echt dat je altijd en overal over seks moet kunnen praten? Of maakt met wie en waar misschien ook nog uit? Dat zijn essentiële vragen die door de overdreven focus op religie en de associatie met preutsheid vaak niet gesteld worden.'

Meer informatie en contact

Jelle Wiering