De ongebruikelijke erfelijkheid van telomeerlengte

Bij de overerving van telomeerlengte spelen epigenetische effecten een belangrijke rol. Zeker een derde van de overerving is epigenetisch van aard. Dat concluderen Groninger onderzoekers, die voor het eerst een schatting van dit fenomeen konden maken na onderzoek bij kauwtjes in het wild.

Telomeren zijn DNA-structuren aan de uiteinden van chromosomen. Bij mensen en dieren hebben individuen met lange telomeren een betere gezondheid en levensverwachting. Dit maakt het belangrijk om de oorzaken van variatie in telomeerlengte te kennen. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Plos Genetics op 14 februari jl.

Bijzondere erfelijkheid

Ouders met lange telomeren hebben meestal ook kinderen met lange telomeren - een groot deel van de variatie in telomeerlengte is erfelijk bepaald. Maar de manier van overerving van telomeerlengte is ongebruikelijk, omdat een bevruchte eicel al een telomeerlengte heeft, namelijk die van de eicel en het sperma. Hierdoor is het mogelijk dat de telomeerlengte niet alleen wordt bepaald wordt door genetische variatie, maar ook direct door de lengte van de telomeren van de eicel en het sperma. Dit is een bijzondere vorm van erfelijkheid, epigenetica genoemd, omdat de overerving plaatsvindt door het DNA, zonder dat de genetische code een rol speelt. Hoe belangrijk dit is als onderdeel van de erfelijkheid van eigenschappen, is nog niet goed bekend.

Evolutie

Uit het onderzoek onder leiding van prof. dr. Simon Verhulst, hoogleraar in de evolutionaire biologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, blijkt dat minimaal een derde deel van de overerving van telomeerlengte toegeschreven kan worden aan een epigenetisch effect. Dit onderzoek laat daarmee zien dat epigenetische overerving belangrijk kan zijn. Een consequentie van epigenetische overerving is dat telomeerlengte veel sneller kan evolueren in vergelijking met een eigenschap die uitsluitend via de genetische code evolueert.

Het onderzoek naar de erfelijkheid van telomeerlengte bij kauwen (een kleine kraaiachtige vogel) is onderdeel van een breder onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen naar de oorzaken en gevolgen van variatie in telomeerlengte. Het wordt beschreven in een nieuwe RUG-video.

Meer informatie

• Woordvoerder Jorien Bakker, tel. 06-11800452  
• Prof. Simon Verhulst, tel. 06-25182955, s.verhulst@rug.nl