Koninklijke onderscheiding voor professor dr. Cisca Wijmenga

Cisca Wijmenga, hoogleraar humane genetica aan de Faculteit Medische Wetenschappen/UMCG, kreeg woensdag 19 september uit handen van locoburgemeester Ton Schroor van de gemeente Groningen een koninklijke onderscheiding. Wijmenga is benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Deze onderscheiding wordt toegekend aan mensen met bijzondere verdiensten van zeer exceptionele aard voor de samenleving.

Wijmenga (1964) geldt als een vooraanstaand en toonaangevend wetenschapper, die in belangrijke mate heeft bijgedragen aan het begrip van de genetica van complexe, veelal chronische, aandoeningen, in het bijzonder glutenintolerantie (coeliakie). Voor haar werk ontving zij in 2015 de Spinozapremie de belangrijkste Nederlandse onderzoekprijs.

In 2017 is een Zwaartekrachtsubsidie toegekend voor onderzoek naar ‘organen op een chip’ waarvan Wijmenga een van de trekkers is. Door middel van een ‘darm-op-een-chip’ kan ze niet alleen diepgaander onderzoek naar coeliakie doen, maar ook de rol van darmbacteriën in ziekte en gezondheid bestuderen.

Het werk van Wijmenga heeft ook veel betekenis voor de klinische praktijk. Zij is bijna tien jaar afdelingshoofd Genetica geweest en heeft in die tijd het klinisch en wetenschappelijk genetisch werk volledig geïntegreerd. Mede door haar inzet is de doorlooptijd van klinisch genetische bepalingen sterk ingekort waardoor in toenemende mate het klinisch genetische beeld vroeg in de diagnostiek kan worden toegepast. Daarnaast ontplooide ze met haar team veel initiatieven ter popularisering van de genetica, de epidemiologie en het life science onderzoek in bredere zin.

Leerstoel

Wijmenga kreeg de koninklijke onderscheiding uitgereikt tijdens een symposium dat werd georganiseerd vanwege de aanvaarding van de Lodewijk Sandkuijl Leerstoel die het College van Bbestuur van de Rijksuniversiteit Groningen haar in 2017 toekende. Deze vernoemde leerstoel kreeg Wijmenga vanwege haar grote verdienste als onderzoeker.

De leerstoel is vernoemd naar Lodewijk Sandkuijl (1953-2002), die algemeen beschouwd wordt als één van de grondleggers van de statistische genetica. Hij stond aan de basis van het ontwikkelen van methodes om de erfelijke factoren van complexe aandoeningen te ontrafelen. Het was de keuze van Wijmenga om de leerstoel naar Sandkuijl te vernoemen. Zij werkte vanaf de vroege jaren negentig tot zijn onverwachte dood in 2002 veelvuldig met hem samen.

CV

Cisca Wijmenga is sinds 2007 werkzaam aan de Faculteit Medische Wetenschappen / UMCG, als hoogleraar Humane Genetica en, van 2007 tot 2017, hoofd van de afdeling genetica. Eerder was zij hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Wijmenga studeerde biologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en promoveerde in 1993 cum laude aan de Universiteit Leiden. Tijdens de eerste jaren van haar carrière ontwikkelde zij een fascinatie voor de grote hoeveelheid informatie die in het DNA ligt opgeslagen. Zij werkte onder meer als post doc in het laboratorium van de Amerikaanse geneticus Francis Collins, die op dat moment leiding gaf aan het Human Genome Project, het consortium dat het eerste menselijk genoom heeft afgelezen. Wijmenga is lid van verschillende genootschappen, waaronder de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen en de Fryske Akademy.