Aardbevingsschade enorme impact op gezondheid en gevoel van veiligheid

Meer dan 85.000 mensen hebben meervoudige schade aan hun huis door gasbevingen. Van hen voelt minder dan de helft zich thuis veilig. Zo’n 10.000 bewoners hebben er stressgerelateerde gezondheidsklachten door. De problemen nemen van begin 2016 tot eind 2017 sterk toe. Dit concluderen onderzoeksleiders prof. dr. Tom Postmes en dr. Katherine Stroebe van de Rijksuniversiteit Groningen in het eindrapport van Gronings Perspectief dat zij vandaag presenteren aan opdrachtgever Nationaal Coördinator Groningen. De onderzoekers signaleren dat alleen betere schadeafhandeling of versterking dit probleem niet kan verhelpen. Ze adviseren om een integraal en gecoördineerd plan van aanpak te ontwikkelen om de Groningse problemen rond gaswinning het hoofd te bieden.

Tom Postmes: ‘Twee jaar lang volgden we wat de gevolgen van de gaswinning met mensen doet. We vinden het beeld alarmerend. Toen we in 2016 begonnen, was er weinig aandacht voor. We hebben nu een scherp beeld van de grote impact die schade aan het eigen huis heeft voor de gezondheid en het gevoel van veiligheid. Naar objectieve maatstaven is dit een groot en ernstig probleem. En we stellen vast dat het probleem groeit. Daarom adviseren wij om prioriteit te geven aan een integraal en gecoördineerd plan van aanpak.’

Stress en acute gezondsheidsproblemen
De problemen onder mensen die meerdere malen schade aan hun huis hebben gehad zijn groot en groeiende. Er zijn 150.000 mensen met schade, kinderen meegerekend. Daarvan hebben 85.000 mensen meervoudige schade; de helft voelt zich thuis niet meer veilig. Zo’n 10.000 Groningers hebben gezondheidsproblemen door de schade. Ervaren onveiligheid en problemen rondom de schadeafhandeling zijn de twee belangrijkste redenen dat schade zoveel stress geeft.

Postmes en Stroebe geven aan dat de ‘groep van 85.000’ in de huidige aanpak buiten de boot valt. Ze adviseren een integraal plan van aanpak te ontwikkelen. Het uitvoeren van zo’n plan vereist goede coördinatie. Stroebe: ‘Deze mensen zijn op dit moment niet in beeld. Het schadeprotocol regelt zaken voor de toekomst. Veel aandacht gaat, terecht, uit naar zorg rondom de versterking van huizen. Maar de bewoners die al schade hadden mogen niet vergeten worden. Wij zien dat veel van hen geen normaal leven meer kunnen leiden door de schadeproblematiek. Om dat beter in beeld te brengen, hebben we 65 mensen geïnterviewd. Sommigen zijn goed bestand tegen alle onrust en stress, maar er zijn heel veel mensen die daar niet goed tegen kunnen. Je gelooft je oren soms niet, als je hoort wat zij meemaken.’                                                                                                                                                                                                                                                                                            
Regie nemen
Postmes: ‘Er zijn veel partijen betrokken bij de aardbevingsproblematiek zoals gemeenten, CVW, aannemers, zorginstanties, kerken, woningbouwverenigingen, huisartsen, bewoners, Veiligheidsregio, provincie, enzovoorts. Iemand zal hier de regie moeten nemen voor een integraal en centraal gecoördineerd plan van aanpak waarin niet alleen de gezondheid van de bewoners maar ook de veiligheid centraal staat. Maak dat plan samen met de bewoners zelf.’

Gevolgen beving Zeerijp
Direct na de beving van Zeerijp voerde Gronings Perspectief een extra peiling uit. De eerste resultaten laten zien dat de waarnemingen tijdens de beving erg goed overeen komen met de ‘shakemaps’ van het KNMI. Het betekent dat dicht bij het epicentrum de beving erg sterk werd gevoeld, verder weg minder goed. De overeenkomst tussen de shakemap en de gemiddelde waarneming is bijzonder goed. Dat wijst erop dat Groningers gemiddeld heel accuraat rapporteren hoe de beving binnenkwam. Er is geen enkele aanwijzing dat men overdrijft. In de extra peiling vroegen de onderzoekers ook waar Groningers op dit moment behoefte aan hebben. Dat blijken vooral het delen van de emoties door de heftige aardbeving te zijn, net als een snelle inspectie of het huis nog veilig is en een andere houding van instanties.

De Rijksuniversiteit Groningen onderzocht de gezondheid, het veiligheidsgevoel en het toekomst-perspectief in alle Groninger gemeenten, in opdracht van de Nationaal Coördinator Groningen. In vijf metingen beantwoordden inwoners uit alle gemeenten vragen hierover. Daarnaast is er via Lifelines nog een apart onderzoek gedaan. Ook is er direct na de aardbeving in Zeerijp een extra peiling gedaan. De bevindingen zijn in drie wetenschappelijke- en in twee tussenrapporten opgeschreven en gepubliceerd op de site groningsperspectief.nl.