Archief van Aletta Jacobs nu Unesco werelderfgoed

UNESCO heeft het archief van Nederlands bekendste feministe Aletta Jacobs erkend als werelderfgoed en in het Memory of the World-programma opgenomen. Door de erkenning krijgt het werk van de eerste vrouwelijke student aan een Nederlandse universiteit een beschermde status. Aletta H. Jacobs (1854-1929) begon in 1871 haar studie geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze promoveerde op 8 maart 1879 in Groningen op een onderzoek getiteld 'Over lokalisatie van physiologische en pathologische verschijnselen in de groote hersenen'.

Het archief van Aletta Jacobs bevindt zich bij Atria in Amsterdam en laat via zowel afbeeldingen, objecten als documenten de Nederlandse en internationale strijd voor vrouwenrechten zien. Via UNESCO Memory of the World stimuleert Unesco het behoud en de toegankelijkheid van documentair erfgoed dat authentiek, uniek, onvervangbaar en van wereldbetekenis is en daarmee van uitzonderlijke waarde.

Waardering en status

Aletta Jacobs werd naast haar strijd voor het vrouwenkiesrecht bekend als de eerste vrouw in Nederland die een universitaire studie afrondde. In 1877 en 1878 legde ze aan de RUG haar artsexamen af. Daar was in 1872 speciaal toestemming voor gegeven door premier Thorbecke. Daarna werd ze ook de eerste Nederlandse vrouw die promoveerde.
“Het archief van Aletta Jacobs geeft een weerslag van de voortrekkersrol die Aletta Jacobs op veel gebieden vervulde”, zegt Renée Römkens, directeur van Atria. “Door opname in Memory of the World van UNESCO krijgt het de beschermde status en waardering die het verdient. Slechts vier andere vrouwen komen voor in die lijst, op de ruim 400 archieven die zijn opgenomen. Atria is er trots op nu het volgende archief aan te dragen en hoopt dat er meer archieven van historisch belangwekkende vrouwen de erkenning krijgen die ze verdienen.” Atria heeft de nominatie bij Unesco ingediend met steun van de Rijksuniversiteit Groningen (Vz. CvB Sibrand Poppema) en de Sophia Smith Collection, een Amerikaanse archiefinstelling.

Rolmodel voor vrouwen

Jacobs is van onschatbare waarde geweest voor de positie van vrouwen, zowel in de Nederlandse samenleving als internationaal. Nog steeds is zij een rolmodel voor veel meisjes en vrouwen. Zo'n kwart eeuw lang stond zij in Nederland aan het hoofd van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht, en was zij actief in de internationale vredesbeweging. Na haar studie heeft Aletta Jacobs zich op vele manieren ingezet voor verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden van vrouwen. Als arts introduceerde zij het pessarium in Nederland en was zij in 1881 betrokken bij de oprichting van de ‘Nieuw – Malthusiaansche Bond’, voorloper van de NVSH. Zij gaf gratis spreekuren voor arbeidersvrouwen, trok zich het lot aan van prostituees en ijverde voor de verbetering van zitgelegenheid voor vrouwelijk winkelpersoneel.

Aletta Jacobs prijs

De Rijksuniversiteit Groningen eert Aletta Jacobs met de tweejaarlijkse uitreiking van de naar haar genoemde prijs. Voor het Harmoniegebouw in de Oude Kijk in ’t Jatstraat pronkt een borstbeeld van Aletta Jacobs, en in het Universiteitsmuseum kun je een kijkje nemen in haar dokterskamer.