15,1 miljoen euro voor veelbelovend natuurkundig onderzoek

De Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) heeft in totaal 15,1 miljoen euro toegekend aan 7 onderzoeksprogramma's. De onderwerpen beslaan de breedte van de natuurkunde: van zwarte gaten tot koude moleculen. In 3 van de 7 programma’s spelen RUG-onderzoekers een prominente rol.

Natuurkunde voorbij het standaard model met koude moleculen (2,69 miljoen euro)

Programmaleider prof.dr. Steven Hoekstra, adjunct hoogleraar atoom- en molecuulfysica (Van Swinderen Institute), wil grote vragen in de deeltjesfysica en kosmologie helpen beantwoorden door metingen van het eEDM (elektrische dipoolmoment van het elektron) te verbeteren in een gevoelig nieuw experiment met koude moleculen. In dit programma werken de RUG, VU en Nikhef nauw samen. Het daadwerkelijke experiment zullen de onderzoekers gezamenlijk in Groningen uitvoeren.

Hoekstra reageert opgetogen: ‘Dat we de mogelijkheid krijgen om dit zeer spannende experiment uit te voeren, dat atoom-, molecuul- en deeltjesfysica bij elkaar brengt, is fantastisch. We gaan onze expertise in het koelen en afremmen van moleculen gebruiken om de grootte van het eEDM te meten. Het is fascinerend dat we met deze nieuwe benadering in een compact experiment door kunnen dringen tot aan de grenzen van het standaardmodel van de deeltjesfysica.’

Nieuwe horizons verkennen: ruimte-tijd, zwarte gaten en quantuminformatie (2,66 miljoen euro)

Er zijn nieuwe en onverwachte parallellen tussen zwaartekracht en quantuminformatietheorie ontdekt die betekenen dat ruimte-tijd en zwaartekracht niet op zichzelf staan, maar voortkomen uit het gezamenlijke gedrag van bepaalde quantumvrijheidsgraden. In dit programma wil prof.dr. Eric Bergshoeff (Van Swinderen Institute) met collega's uit Amsterdam (UvA), Leiden en Utrecht de algemene principes en wiskundige wetten achter quantumzwaartekracht ontdekken en wat de gevolgen zijn voor de natuurkunde van zwarte gaten en kosmologie. Het consortium zal zich richten op snaartheorie, maar ook nieuwe concepten gebruiken uit zowel quantuminformatietheorie als de vastestoffysica.

Programmaleider Eric Bergshoeff blikt vooruit: ‘De quantuminformatietheorie geeft een nieuwe impuls aan het fascinerende onderzoek naar de quantumzwaartekracht. De emergente zwaartekracht die hieruit voortvloeit verandert voorgoed ons beeld van ruimte, tijd en krachten met mogelijk verstrekkende gevolgen voor ons begrip van zwarte gaten en kosmologie.'

Skyrmionen als informatiedragers (1,63 miljoen euro)

Prof.dr. Maxim Mostovoy (Zernike Institute for Advanced Materials) richt zich in dit onderzoeksprogramma met collega's uit Delft op magnetische skyrmionen. De skyrmion is een complexe magnetische, wervelachtige structuur die het best te omschrijven is als een rond object waarbij de richting van het magnetisch moment aan de buitenste rand tegenovergesteld is aan die van het centrum. De skyrmion speelt in allerlei fysische contexten een rol.

‘We zijn zeer verheugd over deze toekenning, die ons in staat stelt om skyrmionen in nieuwe materialen te realiseren en te gaan toepassen’, reageert programmaleider Mostovoy.

Meer informatie

Website Stichting FOM