Michael Jackson boodschapper van God?

De masterscriptie Being a Michael Jackson Pilgrim: dedicated to a never-ending journey van RUG-studente Fardo Eringa behandelt een bijzonder intrigerend fenomeen: ‘Michaeling’. Oftewel het in de voetsporen stappen van Michael Jackson door middel van een pelgrimage om zo dicht mogelijk bij de geest van het idool te komen. Is hier sprake van een nieuw religieus fenomeen?

Fardo Eringa schreef de scriptie in het kader van haar masteropleiding Religion and the Public Domain aan de faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG waar ze 9 oktober cum laude voor geslaagd is. Volgens haar is ‘Michaeling’ een typisch voorbeeld van de verschillende vormen die religie kan aannemen in de moderne, post-seculiere maatschappij. Want het gaat hier wel degelijk om een pelgrimage, een spirituele ervaring, zoals we dat vooral kennen uit de middeleeuwen. Voor haar onderzoek heeft ze de ervaringen van elf pelgrims en het Michael Jackson pelgrimsoord in Duitsland bestudeerd.

Pelgrimage

De moderne pelgrims bezoeken allerlei plekken die op een of andere wijze verbonden zijn aan Michael Jackson. Voorbeelden hiervan zijn Neverland, Michael’s ‘Star of Fame’, het graf van de King of Pop in Forest Lawn en zijn geboorteplaats Gary in Indiana. Maar het kan ook gaan om dineren in restaurants waar Michael Jackson vroeger zelf graag kwam. Ze vullen de rest van hun pelgrimage in door het bezoeken van bijvoorbeeld de film This is It, of een expositie met kleding en andere attributen van Michael Jackson. Verder proberen de fans de boodschappen uit de muziek van Michael Jackson zo veel mogelijk na te leven. Belangrijke inspirerende nummers zijn Heal the World, Man in the Mirror en We are the World.

Media als katalysator

‘Michaeling’ is begonnen als een soort rouwverwerking, maar ook als een manier om Michael Jackson te eren, aldus Eringa. Voor fans was het de perfecte manier om Michael Jackson te danken voor alles wat hij voor de wereld heeft gedaan. De fans die zij heeft gesproken, vertelden dat hun ogen pas werkelijk zijn geopend na zijn dood. Na deze gebeurtenis zagen zij voor het eerst ‘de echte Michael Jackson’. Toen zijn deze fans zich pas echt gaan verdiepen in zowel zijn muziek als in zijn humanitaire activiteiten. Eringa denkt dat de grote media-aandacht voor zijn dood en nalatenschap zeker een grote rol zal hebben gespeeld bij deze ‘ontwaking’ van de fans.

Michael de Messias?

Michael Jackson staat naast zijn carrière als zanger/danser bekend om zijn liefdadigheid. Hij heeft naar schatting zo’n $300 miljoen gedoneerd aan goede doelen, met een speciale focus op kinderen, de natuur en dieren. De boodschap die Michael Jackson, volgens zijn fans, het meeste uitdroeg was: ‘Heal the World’ door middel van liefde. Zien zijn navolgers dit als een Goddelijke boodschap?

Eringa: “Sommige fans benoemen inderdaad dat Michael Jackson gezien kan worden als een nieuwe Messias, gezonden door God om aan de mensen te laten zien wat echt belangrijk is, namelijk liefde. Michael Jackson wordt in een erg breed spiritueel palet geplaatst door de fans. De volgelingen die ik gesproken heb, noemen zichzelf spiritueel, maar willen zich niet per se binden aan één geloof. Het is wel opvallend dat de meeste van deze fans gebruik maken van een uiterst christelijk gedachtengoed. Voor deze volgelingen fungeert Michael Jackson als een soort mediator, die de al bestaande religieuze verbondenheid van de fans verheldert. Michael Jackson maakt als het ware de vertaalslag naar de praktijk voor deze fans. Zij eigenen zich Michael Jackson toe in hun geloof en vervolgens neemt hij daar een centrale rol in als een spirituele gids, die de fans concrete handvatten biedt over goed en kwaad en hoe zij hun leven moeten invullen. Zijn volgelingen stellen dat Michael Jackson als geen ander vervolgd is en dat hij hier erg onder geleden heeft. Toch bleef hij strijden voor zijn idealen en voor zijn fans, hij was in dit opzicht volgens hen een ware martelaar.”