Herbouw vroegmiddeleeuws zodenhuis van start

In Firdgum (Fr) is begonnen met de herbouw van het in november deels ingestorte zodenhuis. Het reconstructieproject wordt uitgevoerd onder leiding van het Terpencentrum van de Rijksuniversiteit Groningen, in samenwerking met onder meer de Provincie Fryslân en het Yeb Hettinga Museum. De herbouw wordt volledig uitgevoerd door vrijwilligers.

De betrokken archeologen hebben de afgelopen maanden samen met ouderejaars bouwkundestudenten van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) aan een verbeterd ontwerp gewerkt. Hierdoor zal het nieuwe zodenhuis niet alleen veilig zijn voor bezoekers, maar sluit de uitvoering ervan ook beter aan bij de huidige kennis over vroegmiddeleeuwse boerderijbouw. Een team van enthousiaste vrijwilligers is deze week gestart met de bouw van nieuwe zodenmuren en de houten kapconstructie. De bouw zal tenminste drie maanden gaan duren. Geïnteresseerden kunnen zich als vrijwilliger voor hele of halve dagen aanmelden bij projectcoördinator Trijneke Sibma van het Terpencentrum.

Herstellen of herbouwen?

Na de instorting in november vorig jaar, die werd veroorzaakt door ongemerkte inwatering van de zodenmuur, werden maatregelen genomen om verdere schade aan het gebouwrestant te voorkomen. Al gauw bleek dat de betrokken organisaties het gebouw graag hersteld wilden zien en dat hier ook voldoende technische en financiële mogelijkheden voor waren. Enkele weken voor aanvang van de werkzaamheden kwam echter vast te staan dat het nog staande stalgedeelte te veel aanpassingen vereiste om in zijn oorspronkelijke vorm te kunnen worden hergebruikt. Daarop werd besloten dit restant af te breken en het zodenhuis in zijn geheel, in fases te herbouwen. De eerste twee stappen betreffen de herbouw van de zodenmuur en de houten kapconstructie. Vervolgens zal gewerkt worden aan de dakbedekking en inrichting van het gebouw. Het staat nog niet vast wanneer deze laatste twee fases kunnen worden uitgevoerd.

Bouwen met zoden in de vroege middeleeuwen

In de periode voor de bedijkingen stond het Noord-Nederlandse kustlandschap nog in open verbinding met de zee, waardoor het gebied regelmatig overstroomde. Toch vormden deze kwelders een voor de mens aantrekkelijk leefgebied; op kunstmatig opgeworpen woonheuvels, de terpen en wierden, bouwde men hun boerderijen. Mede omdat er in het open kustlandschap geen bomen groeiden, werden de dakdragende muren geheel uit op elkaar gestapelde graszoden opgebouwd. De archeologische reconstructie in Firdgum moet duidelijk maken hoe dit precies mogelijk was. Het project is als archeologisch experiment ondergebracht in een promotieonderzoek naar vroegmiddeleeuwse bouwtradities, dat door Daniël Postma wordt uitgevoerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het gebouw maakt deel uit van het archeologisch steunpunt in Firdgum en zal na afronding weer toegankelijk zijn voor publiek.

Vrijwilligers

De bouw wordt geheel door vrijwilligers uitgevoerd. De meesten van hen komen uit de directe omgeving van Firdgum en waren ook bij de bouw van het eerste zodenhuis betrokken. De kennis en ervaring die zij toen opdeden komt nu goed van pas. Het project biedt een unieke mogelijkheid voor geïnteresseerden om meer te leren over de bouwtradities van de vroegere terpbewoners en zelf te ervaren hoe de oude Friezen hun boerderijen bouwden. De organisatie hoopt dat ook meer jongeren uit de omgeving in de laatste weken van hun zomervakantie mee willen bouwen. Er wordt de komende weken gewerkt van dinsdag tot en met zaterdag. Vooral voor de middagen worden dringend meer mensen gevraagd. Vrijwilligers kunnen zich aanmelden bij projectcoördinator Trijneke Sibma:t.sibma.archeo gmail.com

Met dank aan

Het Zodenhuisproject wordt gecoördineerd door het Terpencentrum en financieel ondersteund door Provincie Fryslân en de Rijksuniversiteit Groningen. Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met het Yeb Hettinga Museum, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en It Fryske Gea.

De voortgang van de bouw is te volgen via Twitter (@zodenhuis) en op onze openbare Facebook-pagina (www.facebook.com/zodenhuis).