Is er verschil tussen weten en geloven?

De Rijksuniversiteit Groningen is van 11 tot en met 15 mei gastvrouw van een unieke internationale conferentie over religie en kennissystemen onder de titel “Religion and Pluralities of Knowledge”. Tijdens deze conferentie zullen meer dan 400 wetenschappers van over de hele wereld deelnemen aan sessies, luisteren naar de keynote speakers en vooral veel met elkaar in gesprek gaan over de dilemma’s waarbij religie en kennis een grote rol spelen.

Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van religie kunnen hard botsen. Vanuit welke visie en traditie, of vanuit welke kennisclaims geven wij vorm aan onze maatschappij? Dat onze ideeën over religie zijn veranderd blijkt wel uit het feit dat het ‘iets-isme’ tegenwoordig de grootste religie is in Nederland. De tools die we gebruiken om religie en kennis te beschouwen moeten ook aangepast worden. De grote wereld is kleiner geworden en de veelvoud aan kennis, en de ideeën waar zij op gebaseerd zijn, vormen nieuwe wereldbeelden.

Beyond Belief: lezing Bruno Latour

Eén van de vier keynote speakers, filosoof en antropoloog Bruno Latour, geeft op maandag 12 mei in De Nieuwe Kerk in samenwerking met Studium Generale een publiekslezing over het verschil tussen weten en geloven. Latour neemt onder meer de complexe relatie tussen gelovigen en hun goden onder de loep, en stelt de onderliggende kennisclaims ter discussie. Wordt het geen tijd om af te stappen van die strikte tweedeling ‘weten’ en ‘geloven’?

Naast Bruno Latour komen nog drie andere key-note speakers naar de conferentie. Jörg Rüpke is religiewetenschapper en gespecialiseerd in mondelinge overleveringen op het gebied van religie. Antropologe Birgit Meyer is expert op het gebied van visuele cultuur in relatie tot religie. Historicus Carl Ginzburg is hoogleraar in de geschiedenis van Europese culturen en specialist op het gebied van hekserij en toverij. Vanuit hun eigen veld onderzoeken zij de plaats die religie in Europa inneemt en de perceptie van religie wereldwijd. Het interdisciplinaire karakter van Religiewetenschappen maakt juist religie als invalshoek geschikt om kwesties gebaseerd op kennisclaims aan te kaarten.

Kocku von Stuckrad

De conferentie wordt jaarlijks georganiseerd door de European Association for the Study of Religions in samenwerking met de wetenschappelijke vereniging uit het gastland. Dit jaar heeft de IAHR, de International Association for the History of Religions, zich daarbij aangesloten. “Uitzonderlijk,” vindt Kocku von Stuckrad, “en een grote eer.” Als voorzitter van het Nederlandse Genootschap voor Godsdienstwetenschap (NGG) en decaan van de faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG is Von Stuckrad dé man achter de organisatie van de conferentie. “De International Association haakt graag aan op het thema van de kennisclaims, en heeft bovendien veel vertrouwen in onze organisatie.”

Ruim drie jaar heeft de NGG besteed aan de voorbereidingen en het ontwikkelen van een goed programma. En dat heeft, gezien de internationale belangstelling en de snelheid waarmee deelnemers zich aanmeldden, zijn vruchten afgeworpen.

Lustrum

De conferentie wordt meteen gevolgd door de feestelijkheden die de RUG organiseert ter ere van haar 400-jarig bestaan. Het is geen toeval dat de conferentie in dit feestelijk jaar wordt gehouden: ook de faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap heeft dit jaar die leeftijd bereikt. De geschiedenis van beide instituten is dan ook nauw met elkaar verbonden. Het multidisciplinaire karakter van religiewetenschap sluit aan bij de doelstellingen van de universiteit, nu al 400 jaar: “Werken aan de grenzen van het weten”.