We zijn geseculariseerd, maar The Passion is een hit. Waarom?

Ze vindt het 'fascinerend' en ook wel 'een beetje bizar'. Als Nederland zo geseculariseerd is, waarom trekt de kruisiging van Jezus dan een miljoenenpubliek?

Uniek is het fenomeen van het passiespel-op-televisie bepaald niet, vertelt godsdienstwetenschapper Erin Wilson op het blog The Religion Factor. Het werd uitgevonden door de BBC en is ook geprobeerd in andere landen. 'Toch lijkt het alleen in Nederland te zijn aangeslagen.' Maar liefst 20 duizend mensen trotseerden de kou en reisden af naar de Haagse hofvijver 'om deel te nemen aan het spektakel'. En nog eens 2,3 miljoen mensen volgden het via de televisie.

Als professioneel geïnteresseerde buitenstaander probeert de Australische immigrant (ze leidt nu een onderzoekscentrum aan de Rijksuniversiteit Groningen) te begrijpen waarom dit passiespel uitgerekend in Nederland zo'n succes is.

'Dit draait duidelijk niet om evangelisatie'
Vallen we spontaan voor een evangelisatie-offensief? Nee, constateert ze. 'Het vertelt het verhaal van Jezus, maar bevat geen specifieke bekeringselementen. Jezus wordt bovendien gepresenteerd als een historisch figuur, niet als de zoon van God.'

Ook veelzeggend is volgens Wilson de keuze om het verhaal te laten draaien om gerechtigheid en vrede. 'Religieuze thema's als verlossing en vergeving hadden het overwegend seculiere publiek minder aangesproken.'

Wilson: 'Tijdens de interviews kwamen christenen, moslims en andersgelovigen bijna in gelijke mate aan bod. Het gesprek werd afgerond als een christelijke deelnemer op de fanatieke toer ging of begon te evangeliseren. In een land dat zo geseculariseerd is had omfloerste evangelisatie waarschijnlijk averechts gewerkt.'

Geen religieus verhaal, maar een volksvertelling
Misschien is The Passion vooral een aantrekkelijke manier om stil te staan bij onze culturele en religieuze wortels. 'Het verhaal van Jezus speelde een belangrijke rol bij het vormen van de hedendaagse Nederlandse cultuur', weet Wilson.

Dat niet iedereen het nog letterlijk gelooft, doet daar volgens haar weinig aan af. 'Misschien is het verhaal van Jezus hier niet zozeer van religieus belang, maar dient het vooral als volksvertelling - net als de verhalen uit de Griekse en Romeinse mythologie.'

Religie mág weer
Toch moeten we religie niet uitvlakken. 'Nog steeds noemt 60 procent van de bevolking zich gelovig. Je kunt The Passion ook beschouwen als een voorbeeld van een 'toenemende postseculiere gevoeligheid'.'

Wilson: 'Postseculieren verwerpen religie niet, maar proberen het weer een plaats te geven in het publieke domein. Hij of zij benadrukt de positieve maatschappelijke effecten. De nadruk die The Passion legt op gerechtigheid en vrede doen vermoeden dat daar inderdaad sprake van is.' Het evenement plant die morele termen volgens Wilson in een religieus bedje.

Het postsecularisme gaat er vanuit dat 'seculiere ratio niet neutraal en universeel is', maar dat iedereen zijn eigen waarheid kan hebben. 'Het verhaal van Jezus bevat voor iedereen een zekere waarheid', meent Wilson. 'Ongeacht hun persoonlijke perspectief. Misschien is dat de reden dat moslims, christenen en atheïsten zich allen thuis voelden bij dit publieke ritueel'. Want een publiek ritueel, vindt Wilson, 'dat is toch waar dit steeds meer op begint te lijken'.

(c) Trouw