Echoes from a stressful past. Effects, pathways and adaptive value of maternal stress in birds

Promotie: mw. R. Henriksen, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Echoes from a stressful past. Effects, pathways and adaptive value of maternal stress in birds

Promotor(s): prof.dr. A.G.G. Groothuis

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Invloed moederlijke stress op haar nakomelingen

Rie Henriksen onderzocht bij kwartels welke invloed warmtestress tijdens de zwangerschap bij de moeder heeft op de stresshormonen in haar kuikens.

Het is bekend dat stress bij de moeder tijdens zwangerschap en eivorming van invloed is op de hormoonsamenstelling in hun nakomelingen. Maar wat gebeurt er als de stress waarmee de moeder te maken had niet optreedt in de omgeving van de jonge nakomelingen? Hebben ze er dan last van dat ze 'niet adequaat zijn voorgeprogrammeerd'? De factor warmtestress bij de moeder – die lijdt tot verhoging van het stresshormoon corticosteron, dat ook weerspiegeld is in het eiplasma – bleek van minder invloed op de kuikens dan de daadwerkelijke warmtestress die zij als kuiken buiten het ei ondervonden. Blijkbaar hebben de kuikens een mechanisme waarmee zij effecten van invloeden tijdens hun embryonale periode teniet kunnen doen als de omgeving niet 'matcht' met die tijdens hun prenatale periode.

Henriksen maakte duidelijk dat stress bij het moederdier tijdens de eivorming in vogels de groei, fysiologie en gedrag van de nakomelingen kan beïnvloeden via een veranderende samenstelling van het ei. Haar resultaten bij vogels kwamen deels overeen met de zoogdierenliteratuur, wat aantoont dat vogels een uitstekend alternatief model zijn voor studies over maternale stress.

Haar bevinding dat postnatale stress effecten van prenatale maternale stress tegen kan gaan geven aan dat stress bij het moederdier de nakomelingen zou kunnen voorbereiden op een stressvolle postnatale omgeving en ondermijnt daarom het algemene idee dat stress ervaren gedurende het hele leven cumulatief leidt tot een slijtage van fysiologische systemen.

Rie Henriksen (Denemarken, 1981) studeerde biologie aan de aan de universiteit van Kopenhagen. Haar promotieonderzoek deed zij aan de RUG, bij de vakgroep Behavioural Biology, dat deel uitmaakt van het Centre for Behaviour and Neurosciences. Het werd gefinancierd door het Oostenrijkse wetenschapsfonds. Inmiddels werkt zij als postdoc in Zweden.