Meer bewegen en afvallen goed bij heupslijtage

Patiënten met overgewicht die last hebben van slijtage van het heupgewricht (artrose) zijn gebaat bij behandeling die is gericht op beweging en afvallen. Ondanks dat internationale richtlijnen dit aanbevelen, krijgt slechts 10% van de patiënten deze behandeling voorgeschreven door de huisarts. UMCG-onderzoeker Nienke Paans heeft laten zien dat een gecombineerd beweeg- en afvalprogramma vóór de heupoperatie het lichamelijk functioneren van artrosepatiënten met overgewicht verbetert en pijnklachten vermindert. Paans pleit ook voor meer aandacht voor bewegen en afvallen nadat een heupprothese is geplaatst. Op 20 juni promoveert zij op de resultaten van haar onderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Patiënten met slijtage van het heupgewricht (artrose) zijn gemiddeld 7 jaar onder behandeling van hun huisarts voordat zij operatief een kunstheup krijgen. Paans stelde dit vast met behulp van de gegevens van 30.000 patiënten uit een medisch registratie netwerk van huisartsen over een periode van 10 jaar, van 1998-2008.

Vicieuze cirkel

Patiënten die last hebben van heupartrose lopen het risico in een vicieuze cirkel terecht te komen. “Als het lopen pijn doet vanwege de artrose, gaan mensen beweging vermijden en blijven ze in de stoel zitten. Dan bestaat de kans dat hun gewicht toeneemt. Door dit gebrek aan bewegen, met daarbij de extra belasting van het gewicht op het heupgewricht, zullen de klachten toenemen,” licht Paans toe.

Bewegen en afvallen

Bij artrosepatiënten met overgewicht onderzocht Paans de effecten van een programma voor bewegen en afvallen voordat zij een kunstheup krijgen. Deelname aan het programma resulteerde in een verbetering van het zelfgerapporteerde lichamelijk functioneren. Daarnaast werd een verbetering gezien in het loopvermogen. Ook vielen de patiënten af. Ten opzichte van de start van het programma waren de deelnemers na 8 maanden gemiddeld 5,6 kg lichter en was hun lichaamsvet met 3,3% afgenomen. “Het gecombineerde programma voor bewegen en afvallen betekent dat je patiënten met heupartrose meer te bieden hebt dan alleen pijnbestrijding,” legt Paans uit. “Bovendien kan het leiden tot uitstel van de heupoperatie, wat gunstig is omdat een kunstheup maar 10-15 jaar meegaat.”

Na de operatie

Artsen en andere behandelaars veronderstellen dat patiënten met overgewicht na plaatsing van de heupprothese weer gaan bewegen, omdat dit weer mogelijk is. Daardoor zouden ze weer kunnen afvallen. Paans stelde vast dat dit niet het geval is. “Het is belangrijk dat patiënten gaan bewegen en afvallen, omdat overgewicht het succes van de operatie beïnvloedt. Teveel lichaamsgewicht kan leiden tot vroegtijdige loslating van de prothese en dat is niet wat je wilt,” vertelt Paans.

Richtlijn

Paans concludeert dat Nederlandse huisartsen beter ondersteund zouden moeten worden in hun medisch beleid bij heupartrose in de periode voorafgaand aan het plaatsen van een kunstheup. De ontwikkeling van een richtlijn voor huisartsen is daartoe belangrijk. Bewegen en afvallen voor en na de operatie zouden daarin een belangrijke plaats moeten krijgen, aldus Paans.

Curriculum Vitae

Nienke Paans (IJsselstein, 1974) studeerde biomedische wetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij voerde haar promotieonderzoek uit bij de afdeling Orthopedie van het UMCG en in het kader van de onderzoeksschool Share.De titel van het proefschrift van Paans is “Patients with hip osteoarthritis: body weight and lifestyle before and after arthroplasty.”