Toekomstige wereldvoedselvoorziening vergt veel meer landbouwgrond

Technologische verbeteringen in de landbouw zijn niet afdoende om de gevolgen te compenseren van toenemende bevolkingsdruk en rijkere diëten. Dat blijkt uit onderzoek naar de hoeveelheid landbouwgrond die nodig is voor onze voedselproductie. Sanderine Nonhebel, hoofddocent voedsel en milieu aan de Rijksuniversiteit Groningen, bracht de wereldwijde effecten van veranderende voedselpatronen over de afgelopen 46 jaar in kaart. De resultaten van het onderzoek is 16 april 2012 verschenen in het toonaangevende tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

Onze voedselvoorziening heeft de grootste door de mens veroorzaakte impact op het milieu. Goede landbouwgrond is vaak de beperkende factor. Sanderine Nonhebel en haar (Phd-)studenten analyseerden data van de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) over grondgebruik, voedselproductie en dieet.

Gedetailleerd overzicht

Nonhebels onderzoek resulteerde in een gedetailleerd overzicht van de veranderingen in de hoeveelheid landbouwgrond die nodig is voor de voedselvraag binnen continenten over de afgelopen 46 jaar. De onderzoekers koppelden de gegevens vervolgens aan voorspellingen over bevolkingsgroei, technologische vooruitgang in de landbouw en veranderingen in dieet in de toekomst.

Veel meer landbouwgrond

Door grote aantallen mensen in Azië, Zuid-Amerika en Afrika die zich een rijker dieet kunnen veroorloven, zal de komende tientallen jaren een groeiende vraag naar landbouwgrond ontstaan. Lagere geboortecijfers als gevolg van toenemende welvaart compenseren dat niet, omdat het effect daarvan pas veel later merkbaar is, zo stelt Nonhebel. ‘We verwachten dat voor een wereldbevolking van negen miljard mensen – rond het jaar 2050 - met een Westers voedselpatroon en een Westerse landbouw productiemethode, 70-100% meer landbouwgrond nodig is dan nu.’

Technologische verbeteringen

Het wereldwijde plaatje ziet er op het eerste gezicht hoopgevend uit. ‘De gemiddelde hoeveelheid land nodig om een persoon te voeden is gedaald door technologische verbeteringen, zoals kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen’, vertelt Nonhebel. Gemiddeld eet een aardbewoner weliswaar nu 500 kcal meer dan 46 jaar geleden en stegen de beschikbare calorieën van 2250 tot 2750 kcal per persoon per dag. Tegelijkertijd echter daalde de hoeveelheid landbouwgrond die voor een dergelijke portie eten nodig is van 2650 tot ongeveer 1700 m2 per jaar.

Oost-Azië

Toch blijken de technologische verbeteringen niet voldoende om de bevolkingsgroei te compenseren. De totale hoeveelheid landbouwgrond steeg in de bestudeerde periode dan ook met 267 miljoen hectare. Er zijn grote verschillen tussen de continenten: ‘In Oost-Azië neemt de hoeveelheid landbouwgrond die per persoon nodig is de afgelopen tien jaar juist toe. Let wel: in dat gebied wonen een miljard mensen, als daar veranderingen optreden, heeft dat grote impact.’

Veevoeder duurder

Hoge vleesconsumptie en veel plantaardig vet domineren het Westerse voedselpatroon, samen zo’n driekwart van de gebruikte landbouwgrond opeisend. In Azië is dat nu nog slechts de helft, maar het aandeel stijgt snel. Nederland zal daar last van krijgen, zegt Nonhebel: ‘China zal meer voedsel moeten importeren en onze veeteelt drijft op geïmporteerd veevoer. Als China zich massaal op de internationale voedselmarkt gaat begeven, wordt de prijs van voedsel - dus ook van veevoer – hoger. Onze veehouders merken dat direct.’

Curriculum Vitae

Sanderine Nonhebel (1960) studeerde plantenziektekunde aan de Universiteit van Wageningen en werd daarna onderzoeker bij de vakgroep fysische geografie en bodemkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze deed in Wageningen promotieonderzoek naar de gevolgen van klimaatverandering voor de voedselproductie. Na haar promotie in 1993, deed ze onderzoek naar de mogelijkheden voor biomassagewassen als energiebron. Sinds 1995 werkt ze bij het Centrum voor Energie en Milieukunde (IVEM) van de RUG, onderdeel van het Energy and Sustainability Research Institute Groningen (ESRIG), vanaf 2009 als universitair hoofddocent Voedsel& Milieu.

Noot voor de redactie

- Meer informatie: dr.ir. Sanderine Nonhebel, hoofddocent voedsel en milieu, IVEM, RUG, tel. 050-363 4611, s.nonhebel rug.nl

- Artikel: Global changes in diets and the consequences for land requirements for food. Auteurs: Thomas Kastner, Maria Jose Ibarrola Rivas, Wolfgang Koch en Sanderine Nonhebel. PNAS, 16 april 2012.