Hans Christian Ørsted. Natuurwetenschapper als estheticus

Promotie: dhr. J. Millekamp, 12.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Hans Christian Ørsted. Natuurwetenschapper als estheticus

Promotor(s): prof.dr. A.M. Swanson

Faculteit: Letteren

Portret van eigenzinnig wetenschapper Ørsted

Jan Millekamp beschrijft in zijn proefschrift de ontwikkeling van Hans Christian Ørsted als natuurwetenschapper en estheticus. De Deense natuurwetenschapper Hans Christian Ørsted (1777-1851) staat bekend als de ontdekker van het elektromagnetisme, een ontdekking die letterlijk en definitief onze moderne wereld veranderd heeft. In Denemarken is hij echter ook bekend als dichter en essayist. Het interessante is dat zijn natuurwetenschappelijke en esthetische werk een nauwe relatie met elkaar hebben. De oorzaak ligt in zijn epistemologie, waarin de natuurwetenschappen en de culturele en maatschappelijke kennisgebieden een samenhangende eenheid vormen, die vooral door experimenten gekend kan worden.

Ørsted is de uitvinder van het begrip ‘gedachte-experiment’, een term en techniek, die nu breed in de wetenschap, zoals in de moderne fysica, wordt gebruikt. Jan Millekamp beschrijft in zijn proefschrift de ontwikkeling van Ørsted als natuurwetenschapper en estheticus. Ørsted won bijvoorbeeld in 1796 de grote prijs voor de esthetica van de universiteit van Kopenhagen met een essay over de poëtica en een jaar later aan dezelfde universiteit de grote prijs voor de geneeskunde met een belangrijk essay over de oorsprong en functie van het vruchtwater. Hij was in zijn tijd bekend en bevriend met de leidende culturele persoonlijkheden in Denemarken, Noorwegen en Zweden, terwijl hij door zijn soms jaren durende wetenschappelijke reizen grote bekendheid genoot in de wetenschappelijke en culturele kringen in heel West-Europa. Hij heeft van jongs af als leidraad voor zijn wetenschappelijke en literaire werk de radicale bewering gehanteerd, dat het de krachten en niet de atomen dienen te zijn, die de fundamentele basis vormen voor de bestudering van het geestelijke en fysieke leven.

Jan Millekamp (Schoonebeek, 1947) is wiskundig ingenieur (studie aan Technische Universiteit Delft). Hij studeerde op latere leeftijd Scandinavistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen, aan welke afdeling hij ook zijn promotieonderzoek verrichtte.